Zorgplicht van banken bij kredietverlening: hoe zit het?

Bent u in een situatie gekomen waarin u uw hypotheeklasten niet meer kunt betalen? Misschien kunt u hier wat aan doen! De bank heeft wellicht haar zorgplicht jegens u geschonden. Door actie te ondernemen kunt u uw lasten wellicht weer draaglijk maken, of zelfs een (gedwongen) verkoop van uw woning voorkomen.

Een bank is wettelijk verplicht om consumenten te beschermen tegen het aangaan van risicovolle kredieten. Dit wordt de bijzondere zorgplicht van banken genoemd.

De zorgplicht voor banken bestaat uit twee elementen. Ten eerste moet de bank bij het verlenen of verhogen van het krediet de financiële positie (dat is het inkomen, het vermogen en de vaste lasten) van de consument onderzoeken en beoordelen. Hieruit moet blijken of de consument het krediet wel of niet terug kan betalen. Ook moet de bank kijken of de kredietverlening de consument niet in (financiële) problemen brengt. De bank stelt op basis van wat verantwoord is de kredietlimiet van de consument vast.

Ten tweede moet de bank kredietverlening of –verhoging weigeren, als blijkt dat de consument het krediet waarschijnlijk niet kan aflossen (zonder in problemen te komen). Verleent de bank het krediet dan toch, dan is er sprake van overkreditering: de consument moet een financiële last dragen die niet verantwoord is.

Bij het vaststellen van de hoogte van de kredietlimiet baseert de bank zich op criteria voor kredietverlening. Het vermogen, het inkomen en de vaste lasten van de consument staan daarin centraal. Het gaat daarbij met name om het inkomen dat de consument daadwerkelijk geniet. Bovendien moet de consument in zijn basisbehoeften kunnen (blijven) voorzien. Het NIBUD stelt hiervoor elk jaar een minimumbedrag vast. Ondanks de kosten van het krediet moet de consument namelijk in zijn levensonderhoud kunnen voorzien. Dit is een belangrijk aspect bij het bepalen van de kredietlimiet.

De bank schendt haar zorgplicht als zij de kredietlimiet niet, niet nauwkeurig, of te hoog vaststelt. De schending van de zorgplicht is extra kwalijk wanneer er daardoor overkreditering plaatsvindt. In dat geval wordt er namelijk een krediet verstrekt met daaraan verbonden lasten die door de consument niet (op verantwoorde wijze) kunnen worden gedragen. Dat is niet toegestaan.

Een voorbeeld: bij het verlenen van krediet heeft de bank zich gebaseerd op een fictief inkomen dat uitgaat van het hogere inkomen dat u zult ontvangen nadat u de door uw werkgever beloofde promotie gemaakt heeft. U bent echter op het moment waarop u het krediet aanvraagt nog niet in die hogere inkomensschaal ingedeeld. De kredietlimiet is dus te hoog vastgesteld door de bank. Hierdoor kunt u (mogelijk) niet meer aan uw financiële verplichtingen voldoen, of u kunt nog wel aan die verplichtingen voldoen, maar alleen door uw spaargeld ‘op te eten’. Het ‘opeten’ van uw vermogen wordt ‘interen’ genoemd. In dit geval heeft de bank haar zorgplicht geschonden en is sprake van overkreditering.

Schendt de bank haar zorgplicht, dan leidt dit tot aansprakelijkheid van de bank. De consequentie hiervan is dat de bank de schade die u daardoor heeft geleden moet vergoeden. Bij het bepalen van de hoogte van de schade wordt onder andere gekeken naar wat de bank had mogen financieren. Dat wordt vergeleken met wat werkelijk gefinancierd is. Ook wordt gekeken naar hoe u uw eigen verantwoordelijkheid heeft ingevuld.

Op de bank rust een bijzondere zorgplicht. Bij schending van die zorgplicht is de bank aansprakelijk voor de schade die u daardoor lijdt. U kunt bij de rechter vergoeding van die schade vorderen. Uit recente uitspraken blijkt dat de rechter in geval van overkreditering vaak de kant van de consument kiest. De consument is immers de zwakkere partij ten opzichte van de bank. Uiteraard is het ook mogelijk om buiten de rechter om met uw bank een schikking te treffen. Wanneer u daarin bijgestaan wordt door iemand met kennis en ervaring op dit terrein gaat dat doorgaans makkelijker en wordt vaak ook een beter resultaat behaald. Onze advocaten die op het gebied van het financieel recht gespecialiseerd zijn helpen u hier graag bij.

Heeft u vragen over de zorgplicht van banken, of vraagt u zich af of in uw situatie sprake is van overkreditering? Neem dan contact op met een van de schrijvers van deze blog: Jan-Gerrit Meijerink of Harm Jan Tulp. Zij kennen het klappen van de zweep en helpen u graag.