Het belang van een ingebrekestelling

Het is een veelvoorkomende situatie: twee partijen sluiten een overeenkomst, maar één van hen komt zijn afspraken niet na. Als daar na vele telefoontjes, mails of gesprekken geen verandering in komt, dan leidt dit niet zelden tot een procedure. Een van de voorwaarden om succesvol een procedure te starten is dat de eisende partij aan de wederpartij een ingebrekestelling heeft gestuurd. In een ingebrekestelling geeft de ontevreden partij aan dat hij vindt dat de overeenkomst niet of niet juist wordt nagekomen. Regelmatig gooit deze ingebrekestelling roet in het eten voor de eisende partij, omdat deze niet goed is geformuleerd of zelfs helemaal niet is verstuurd. Dit is zonde, want het is niet heel ingewikkeld om een juridisch juiste ingebrekestelling te versturen.

Een ingebrekestelling is een schriftelijke verklaring (zoals een brief) waarin u de wederpartij aanmaant om binnen een redelijke termijn alsnog na te komen. Niet ieder briefje waarin u de wederpartij vraagt om (alsnog) te presteren kwalificeert als een ingebrekestelling. Daarvoor gelden namelijk de volgende vereisten:

1. U dient de wederpartij een schriftelijke aanmaning te sturen. Hieronder valt naast een brief bijvoorbeeld ook een app- of e-mailbericht.

2. U verzoekt daarin de wederpartij om alsnog (op juiste wijze) na te komen.

3. U gunt de wederpartij verder een redelijke termijn waarbinnen alsnog kan worden nagekomen. Of de gegeven termijn redelijk is, hangt uiteraard af van de prestatie die moet worden verricht. Voor het leveren van een veel voorkomend product zoals printpapier, is een korte levertermijn van bijvoorbeeld één week redelijk. Voor het leveren van een schaarse auto, bijvoorbeeld een DeLorean die over moet komen uit de Verenigde Staten, is een levertijd van één week waarschijnlijk niet realistisch en daarom niet redelijk. Of een termijn redelijk is hangt af van de haalbaarheid waarbinnen een wederpartij behoorlijk kan nakomen.

4. Tot slot neemt u in de ingebrekestelling op dat wanneer de wederpartij niet binnen de genoemde redelijke termijn nakomt hij aansprakelijk wordt gehouden voor de daardoor bij u ontstane schade.

Staat u op het punt om een ingebrekestelling te versturen? Dan is het ook van belang om vast te stellen of de prestatie waarvan u meent dat de wederpartij deze alsnog moet nakomen, überhaupt nog wel kan worden nagekomen. Er bestaan dus eenvoudigweg twee mogelijkheden: overeenkomsten waarbij nakoming nog mogelijk is en overeenkomsten waarbij de nakoming blijvend onmogelijk is. Dit onderscheid is van belang omdat in het laatste geval geen ingebrekestelling vereist is. 

Nakoming blijvend onmogelijk

Indien nakoming blijvend onmogelijk is dan heeft u in de meeste gevallen direct recht op schadevergoeding. De wederpartij kan immers niet meer nakomen en dan heeft het sturen van een ingebrekestelling ook geen zin. Terug naar het voorbeeld van de DeLorean. Stel dat de specifieke uitvoering van deze auto uniek is en de auto een dag voor de levering in vlammen opgaat. De verkoper is in dat geval niet meer in staat om behoorlijk na te komen. Aangezien de zeldzame oldtimer niet kan worden vervangen, is nakoming door de verkoper blijvend onmogelijk.

Nakoming is nog mogelijk

Kan de wederpartij nog nakomen, dan is wel een ingebrekestelling vereist voordat een recht op schadevergoeding kan ontstaan. Als de wederpartij nog kan nakomen, dan moet hij eerst in verzuim zijn voordat u de overeenkomst kan ontbinden of een schadevergoeding kan vorderen. Voor het intreden van verzuim is een ingebrekestelling in de regel noodzakelijk. Volgens de hoofdregel is een wederpartij in verzuim met het nakomen van een contractuele prestatie, wanneer de gestelde termijn van de ingebrekestelling is verstreken en de wederpartij niet binnen deze termijn heeft gepresteerd. Zonder ingebrekestelling raakt de wederpartij in dit geval dus niet in verzuim en kunt u de overeenkomst dus niet ontbinden en ook geen schadevergoeding vorderen.

In sommige gevallen is een ingebrekestelling overbodig. Er zijn drie situaties waarin de wederpartij direct in verzuim raakt en er dus geen ingebrekestelling hoeft te worden gestuurd. Dit is het geval als:

• de wederpartij zelf aangeeft dat hij niet zal nakomen;

• de overeenkomst een termijn geeft waarbinnen de schuldenaar moet presteren en de prestatie niet binnen deze termijn is verricht; en

• wanneer een verbintenis voortvloeit uit onrechtmatige daad of wanprestatie. Van een onrechtmatige daad is bijvoorbeeld sprake als iemand iets van een ander beschadigt.

De wettelijke regeling van de ingebrekestelling is van regelend recht, dit betekent dat partijen in bepaalde mate van deze regeling kunnen afwijken. Partijen kunnen in het contract of in de toepasselijke algemene voorwaarden overeenkomen dat een ingebrekestelling niet of juist altijd nodig is. Ook is het denkbaar dat hierin is opgenomen dat de wederpartij een bepaalde termijn gegund moet krijgen waarbinnen alsnog kan worden gepresteerd. Vaak is deze termijn langer dan u waarschijnlijk in uw ingebrekestelling zou opnemen. U doet er dan ook verstandig aan om altijd het contract of de eventueel van toepassing zijnde algemene voorwaarden erop na te slaan.

Het is van tevoren misschien niet altijd direct duidelijk of er wel of geen ingebrekestelling moet worden gestuurd. Als duidelijk is dat een ingebrekestelling vereist is, besteed dan aandacht aan de inhoud daarvan. Slechts een ingebrekestelling die aan de vier genoemde vereisten voldoet, zorgt ervoor dat uw wederpartij in verzuim raakt en alleen dán kunt u de overeenkomst ontbinden en schadevergoeding vorderen.

Heeft u naar aanleiding van dit blog vragen, neemt u dan gerust contact op met Marjolein Moorman.