De margin call

Bent u belegger en heeft u opties in uw portefeuille? Dan is de kans groot dat u bekend bent met het begrip ‘margin’. Dat is een soort zekerheid voor de bank, die u moet stellen omdat uit de opties financiële verplichtingen kunnen voortvloeien. De verplichting om margin aan te houden, vloeit voort uit de wet en geldt voor sommige financiële instrumenten, zoals opties.

Margin kan bestaan uit een geldbedrag, maar ook door dat u een deel van de effectenportefeuille in pand geeft. Of doordat u een lening aangaat. De bank is verplicht om erop toe te zien dat er altijd voldoende margin is om aan uw verplichtingen te kunnen blijven voldoen. Dat wordt de saldibewakings- en liquidatieplicht genoemd.

Die is opgenomen in artikel 86 van het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen (“Bgfo”). Als uit een positie in financiële instrumenten financiële verplichtingen kunnen ontstaan, moet u steeds over genoeg margin (“saldi”) beschikken om aan de actuele verplichtingen die uit die posities voortvloeien te voldoen. Constateert de bank een tekort, dan ziet ze erop toe dat haar cliënt zekerheden stelt. Kan de cliënt geen zekerheden stellen, moet de bank zo spoedig mogelijk, maar uiterlijk binnen vijf werkdagen, de posities sluiten. Dit is tenzij zich bijzondere omstandigheden voordoen.

Maar wat betekent: “de bank ziet erop toe dat haar cliënt zekerheden stelt”? De bank zit altijd in de spagaat tussen commercie en compliance. Commercie wil de klant tevreden houden, compliance heeft als Leitmotiv dat de bank zich aan de regels blijft houden. Bij het handhaven van de marginverplichting wordt die spagaat soms pijnlijk duidelijk zichtbaar en iedere bank heeft daarbij ook nog haar eigen beleid. Een voorbeeld uit de praktijk.

De casus is als volgt. De heer Jansen woont in Nederland, is behoorlijk vermogend, heeft een huis in Spanje en verschillende bankrekeningen bij ABN AMRO. Net na de eerste lockdown (maart 2020) is hij in Spanje. Als gevolg van reisbeperkingen in verband met corona mag hij Spanje niet uit. Precies in die periode ontstaat een dekkingstekort op zijn effectenrekening. ABN AMRO heeft Jansen per brief aan zijn Nederlandse adres voor het dekkingstekort gewaarschuwd. Maar Jansen is daar niet, weet dus niet van de margin call en stelt ook geen aanvullende zekerheden. Extra zuur is dat hij daar meer dan genoeg mogelijkheden voor had. ABN AMRO doet wat de wet van haar verlangt en sluit de posities. Het dekkingstekort is daarmee aangezuiverd, maar Jansen heeft wel heel grote verliezen geleden. Hij voert bij ABN AMRO aan dat hij Spanje niet uit kon en dus geen toegang tot zijn post had. Jansen vindt het onbegrijpelijk dat ABN AMRO hem niet heeft gebeld. Als zij dat wel had gedaan, dan zou Jansen, vermogend als hij is, het dekkingstekort meteen hebben opgeheven.

ABN AMRO is niet te vermurwen en zegt dat zij heeft gedaan wat zij in deze omstandigheden moest doen. Jansen is het er niet mee eens en stapt naar het KiFiD. Die geeft hem ongelijk. Het KiFiD overweegt dat de wet aan de bank niet de plicht oplegt om te bellen.

En strikt genomen is dat inderdaad juist. Een margin call kan ook per gewone brief worden gedaan. Nabellen hoeft niet.

De vraag is uiteraard wel of dat wenselijk is. Wanneer u onverhoopt te weinig saldi beschikbaar heeft, dan wilt u dat zo snel mogelijk weten, zodat u het tekort zo snel mogelijk kunt aanzuiveren. En dan wilt u niet afhankelijk zijn van de nationale posterijen. E-mail is sneller en u kunt uw elektronische postbus bovendien overal ter wereld openen. Als de bank in dit geval per mail zou hebben gewaarschuwd, dan had de heer Jansen geen schade gehad. Hij heeft in de procedure namelijk gesteld dat hij op andere rekeningen bij ABN AMRO meer dan genoeg saldi beschikbaar had om het tekort op de effectenrekening op te heffen. Als hij tijdig had geweten van het tekort, dan had hij die saldi daarvoor ook gebruikt en had ABN AMRO geen posities mogen sluiten.

ABN AMRO had zich overigens keurig aan haar Algemene Voorwaarden gehouden. Die bepalen dat een margin call ‘schriftelijk en soms ook telefonisch’ wordt gedaan. Van algemene voorwaarden kan worden afgeweken. Sterker nog: een specifieke afspraak prevaleert boven de algemene voorwaarden. Wilt u voorkomen dat uw posities worden gesloten terwijl u van niets weet? Spreek dan met uw bank af dat een margin call in voorkomend geval per e-mail en telefonisch wordt gedaan. Dat is een kleine moeite en u heeft er een redelijk belang bij. Heeft u vragen, neemt u dan gerust contact op met Harm Jan Tulp.