De aansprakelijkheid van een commissionair

Vertrouwen is goed, controle is beter – Hoge Raad breidt aansprakelijkheid commissionair verder uit

Bemiddeling bij de aan- en verkoop van paarden is een tak van sport die, ondanks de toenemende mogelijkheden van de sociale media, veel voorkomt in de hippische sector. Bij de zakelijke (ver)koop van sportpaarden zijn vaak één of zelfs meerdere commissionairs en bemiddelaars betrokken. Iemand zoekt een paard en er is een derde die wel een goed paard weet te staan, of een paard wordt door een derde gereden en die kent wel een geïnteresseerde. Het inschakelen van een bemiddelaar bespaart eigenaren en/of verkopers vaak tijd en moeite, aangezien zij kunnen profiteren van de expertise en het netwerk van de commissionair.

Terwijl het in de bemiddeling van paarden in het verleden misschien gemakkelijk geld verdienen was, zorgt een stevige jurisprudentie ervoor dat de bij verkoop van paarden behorende risico’s steeds vaker ook bij de commissionair komen te liggen. Welke ontwikkelingen dat zijn en welke gevolgen dit voor commissionairs en hun opdrachtgevers kunnen meebrengen, leest u in deze blog.

Het is gebruikelijk dat bij een geslaagde verkoop de commissionair een percentage van de koopsom ontvangt. Juist omdat het een goed gebruik is, gebeurt het vaak dat de betaling van dat percentage plaatsvindt zonder dat daaraan een schriftelijke overeenkomst ten grondslag ligt. Sterker nog, zelfs zonder dat daarover überhaupt een overeenkomst is gesloten.

Vanuit een juridische bril bekeken kan er sprake zijn van een commissieovereenkomst of bemiddelingsovereenkomst. Daar waar een bemiddelaar slechts feitelijk handelt door koper en verkoper bij elkaar te brengen, zijn opdrachtgever te adviseren en de koop voor te bereiden, is de commissionair ook bevoegd de koopovereenkomst namens de koper/verkoper te sluiten. Voor beide partijen geldt dat zij gebonden zijn aan dezelfde regels. Echter heeft de Nederlandse rechter, zoals uit deze blog zal blijken, de aansprakelijkheid van de commissionair verder ten gunste van de opdrachtgever uitgebreid. In tegenstelling tot de bemiddelaar kan de commissionair namelijk aangesproken worden op nakoming van de verplichtingen voortvloeiende uit de koopovereenkomst.

In deze uitspraak van de Hoge Raad werd geoordeeld dat een commissionair net zo goed hoofdelijk aansprakelijk kan worden gehouden voor de verkoop van een ondeugdelijk sportpaard als de verkoper.

Om te begrijpen wat er in de zaak speelde, moet een aantal jaren terug worden gegaan. In 2011 kocht de Duitse onderneming Melisa Internationales Reitzentrum GmbH (“Melisa”) van Hoeve de Hazelaar B.V. (“De Hazelaar”) de merrie Parcona voor € 320.000,-.

Parcona liep ten tijde van de verkoop internationaal tot en met 1,60 m springen. Bij de koop van Parcona was een commissionair betrokken. Na de verkoop van Parcona werd al snel duidelijk dat zij niet geschikt was als wedstrijdpaard. Na enige onderzoeken bleek namelijk dat Parcona een chirurgische ingreep heeft gehad die inhoudt dat zenuwen zijn doorgesneden om pijn in het been weg te nemen. Een zogenaamde neurectomie. Het paard heeft daarna vaak geen last meer van kreupelheid, maar – en daar wringt de schoen – is uitgesloten van FEI-wedstrijden. Parcona kon derhalve niet gebruikt worden voor het doel waarvoor zij oorspronkelijk was gekocht.

Dat de koop ontbonden moest worden en De Hazelaar de koopsom moest restitueren werd al in 2015 door de voorzieningsrechter van de Rechtbank Rotterdam beslist. Maar de vordering jegens de bestuurder van De Hazelaar en de commissionair werd afgewezen. Onder andere daartegen ging Melisa in beroep. Naar het oordeel van het hof zijn de bestuurder en ook de commissionair wel hoofdelijk aansprakelijk.

Volgens het Hof was de aansprakelijkheid van de commissionair vooral gelegen in het feit dat hij niet alle relevante informatie met Melisa had gedeeld. Het bleek namelijk dat de bemiddelaar wist dat Parcona op enig moment voorafgaand aan de koop was behandeld, maar deze informatie voor zich had gehouden om de koop door te laten gaan. Zowel de bestuurder van De Hazelaar als ook de commissionair werden veroordeeld tot restitutie van de aankoopprijs en de proceskosten.

Voor de commissionair komt daar nog een bedrag van bijna € 40.000,00 bovenop aan gemaakte kosten. De verkoper en commissionair procedeerden nog verder en brachten de zaak naar de Hoge Raad. De Hoge Raad bekrachtigde de uitspraak van het Hof.

Uit het hier vorengaande blijkt dat commissionairs zich steeds meer van hun zorgplicht en de toepasselijke regels bewust moeten zijn. Doen zij dit niet, dan kan hen dat duur komen te staan. Dit is een interessante wending aangezien tussenpersonen in Nederland tot nu toe de dans regelmatig ontspringen. Op grond van de uitspraak van de Hoge Raad ligt er nu stevige jurisprudentie om de ethiek bij paardenverkopen te verbeteren. Als u met een dergelijke zaak te maken krijgt kunt u nu refereren naar deze uitspraak.

Natuurlijk geldt ook hier dat voorkomen beter is dan genezen. Aan te raden is om voorafgaand een contract op te stellen waarin de rollen van de koper, verkoper en van een bemiddelaar of een commissionair duidelijk staan omschreven. Door duidelijke afspraken over de door de commissionair te ontvangen commissie schriftelijk vast te leggen kunnen eventuele discussies achteraf worden voorkomen en kan onduidelijkheid of misbruik voor zo ver mogelijk worden uitgesloten.

Overweegt u om gebruik te maken van een tussenpersoon en wilt u het een of ander schriftelijk vastleggen? Of heeft u naar aanleiding van deze blog andere vragen? Neem dan gerust contact op met Martin Ueffing, onze specialist hippisch recht.