Better be safe than sorry; de aansprakelijkheid van de bank

Stel, door een foutje van de bank komt u in financiële problemen. Staat u dan met lege handen of kunt u iets tegen de bank ondernemen?

Fouten kunnen worden gemaakt bij het uitlenen van geld aan u. De bank kan uitgaan van een te hoog inkomen bijvoorbeeld doordat structureel rekening wordt gehouden met een bonus. Een andere fout kan zijn dat gerekend wordt met een te hoog (fictief) rendement op uw beleggingen. Door dit soort fouten kunt u mogelijk in de toekomst de financiële lasten niet meer dragen, met als gevolg dat u in de financiële problemen komt.

Mogelijk heeft de bank in een dergelijke situatie zijn zorgplicht jegens u geschonden. Als dat zo is kunt u de daardoor geleden schade op de bank verhalen. Hoe ver de zorgplicht van de bank reikt, wanneer deze wordt geschonden en wat u daartegen kunt ondernemen, leest u in dit blog.

De bank heeft van oudsher een unieke positie voor het uitlenen van geld voor grote aankopen zoals een huis, of voor een machine voor uw bedrijf. Om die reden rust op de bank, als professionele en deskundige dienstverlener, een bijzondere zorgplicht.

Die zorgplicht geldt tegenover haar klanten, maar ook tegenover hen die zijdelings bij de overeenkomst betrokken zijn. Deze zorgplicht is bedoeld om klanten die (te) graag of teveel geld willen lenen van de bank tegen zichzelf in bescherming te nemen. De bank heeft de verplichting die klant te beschermen tegen te lichtvaardig handelen. Ook mag de bank hen geen geld lenen, als zij de gevolgen daarvan zelf niet (lijken te) overzien.

De bank moet haar klanten beschermen tegen afspraken waarvan zij de last niet kunnen dragen. De omvang van de zorgplicht hangt af van de specifieke situatie van de klant. Wat daarbij in ieder geval van belang kan zijn is of het gaat om een complex product, wat de daaraan verbonden risico’s zijn, of de klant deskundig is, wat de inkomens- en vermogenspositie is en of bank voldoende onderzoek heeft gedaan naar wie nu eigenlijk die specifieke klant is: u dus.

Denk bijvoorbeeld aan een hypotheek voor uw huis of voor uw bedrijf. Dan moet de bank, voordat zij een hypotheek verstrekt, onderzoeken of u de financiële lasten wel kunt dragen. Niet alleen nu, maar ook naar de toekomst. De verwachting moet zijn dat u niet in de problemen komt. Soms moet de bank zelfs rekening houden met het risico op werkeloosheid of arbeidsongeschiktheid. Als blijkt dat u de lening waarschijnlijk niet kunt terugbetalen, dan moet de bank weigeren om de lening te verstrekken. Lees meer over de zorgplicht van banken bij kredietverlening in onze eerdere blog: 'zorgplicht van banken bij kredietverlening: hoe zit het?'   

Een ander voorbeeld is de zorgplicht die de bank heeft ten opzichte van een klant die belegt in zeer risicovolle producten. Op de bank rust dan in bepaalde gevallen een waarschuwingsplicht. Als dat zo is, dan moet de bank u waarschuwen en wijzen op de hoge risico’s die aan die manier van beleggen zijn verbonden. In sommige gevallen gaat de zorgplicht van de bank zelfs zo ver, dat de bank (te) risicovolle transacties moet weigeren, zelfs als u daar zelf anders over denkt. Die zorgplicht gaat dus best ver.

De gedachte daarachter is dat de bank een bijzondere positie heeft en daarom (soms) de (particuliere) belegger tegen zichzelf moet beschermen. Doet de bank dat niet, of onvoldoende, dan levert dat een schending van de zorgplicht op.

Naast de zorgplicht tegenover haar klanten, rust op de bank ook een zorgplicht die geldt tegenover derden (partijen die geen contractpartij zijn).

Als u bijvoorbeeld voor uw bedrijf geldt leent bij de bank en daarvoor een hypotheek op uw woning afsluit, dan moet de bank ook uw partner in dit proces betrekken. Doet de bank dat niet, dan levert dat opnieuw een schending van de zorgplicht op.

Een andere situatie waarin een zorgplicht tegenover derden bestaat, is als u bijvoorbeeld iemand voor u laat beleggen en daarvoor geld naar deze partij overmaakt. Als diegene die voor u belegt niet over de benodigde vergunning beschikt, dan moet de bank in actie komen en dat stoppen. Doet de bank dat niet, of te laat, dan handelt zij in strijd met de financiële toezichtwetgeving. Die wetgeving heeft als doel om uw belang als belegger te beschermen. Doet de bank dat niet, dan levert ook dat een schending van de zorgplicht op.

Als de bank haar zorgplicht schendt, dan kunt u de bank aansprakelijk stellen om zo uw schade op de bank te verhalen. De bank heeft dan namelijk onrechtmatig gehandeld en moet de door u geleden schade vergoeden.

Vaak is het lastig om in te schatten hoe ver de zorgplicht precies reikt, of deze geschonden is en of u een reële kans maakt op schadevergoeding.

Denkt u dat u schade geleden heeft en vraagt u zich af wat uw mogelijkheden zijn? Neem dan contact op met Jan-Gerrit Meijerink. Hij is gespecialiseerd in dit onderwerp en helpt u graag verder.