Weet u wat u moet doen bij een incident in de zorg?

Het overkomt de besten, een voorval binnen uw zorginstelling met onbedoelde en ongewenste gevolgen voor een cliënt (of patiënt). Na een dergelijk voorval zullen snel bepaalde stappen genomen moeten worden. In dit blog leg ik uit welke stappen dit zijn en welke regels gevolgd moeten worden. 

De Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (artikel 11 Wkkgz) regelt in welke gevallen een zorgaanbieder een melding moet maken bij de IGJ (Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd). Er moet een melding worden gemaakt als er sprake is geweest van een calamiteit, geweld in de zorgrelatie of een ontslag van een zorgverlener wegens disfunctioneren. De melding moet onmiddellijk gebeuren. Onmiddellijk betekent in dit geval: binnen 3 werkdagen.

In eerste instantie klinkt dit niet erg ingewikkeld. Maar, in de praktijk blijkt de moeilijkheid te zitten in het op een juiste manier (juridisch) kwalificeren van het voorval en het op tijd de juiste stappen zetten.

In het geval van een calamiteit, moet eerst worden vastgesteld of er wel echt sprake is van een calamiteit. Er kan namelijk ook sprake zijn van een zogenaamde ‘complicatie’ of ‘incident’.

Bij een complicatie is het uitgangspunt dat de zorg op een goede manier is verleend. Ondanks dat er geen fouten zijn gemaakt in de verlening van zorg, is er toch sprake van een onbedoeld en ongewenst effect voor de cliënt. Een complicatie hoeft niet bij de IGJ gemeld te worden.

Bij een incident en calamiteit is er iets niet goed gegaan in de verlening van de zorg als gevolg waarvan een cliënt schade heeft geleden. Het verschil tussen een incident en calamiteit heeft betrekking op de ernst van de gevolgen voor de cliënt. Er is sprake van een incident als er geen ernstige schade voor de cliënt is opgetreden. Bijvoorbeeld als een cliënt verkeerde medicijnen toegediend heeft gekregen zonder hier bijwerkingen van te ondervinden. Een incident hoeft niet gemeld te worden bij de IGJ. Er is pas sprake van een calamiteit en dus van een meldplicht als er ernstige schade ontstaat voor de cliënt of als de cliënt overlijdt.

Als u twijfelt over de kwalificatie van een voorval binnen uw instelling, krijgt u de tijd om een onderzoek in te stellen. Voor dit onderzoek heeft u zes weken de tijd. Als u na zes weken nog niet zeker bent van de kwalificatie, dan doet u er goed aan om het voorval zekerheidshalve te melden. Want, als een calamiteit niet of te laat wordt gemeld kan de IGJ u een boete opleggen.

Als er geweld is gebruikt door een zorgverlener of iemand van uw instelling (dat kan overigens ook iemand zijn die in opdracht van uw instelling werkt), dan moet dit gemeld worden bij de IGJ. Het begrip ‘geweld’ wordt ruim opgevat. Het gaat om alle mogelijke vormen van geweld en dwang.

Ook geweld tussen cliënten onderling moet in bepaalde gevallen gemeld worden. Het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport heeft in beleidsregels vastgelegd welke gevallen van geweld tussen cliënten gemeld moeten worden. Het uitgangspunt is dat er gemeld moet worden, tenzij er sprake is van minder ernstig lichamelijk of geestelijk geweld. U dient zelf te beoordelen of hier sprake van is.

In ieder geval moet melding worden gemaakt van geweldsincidenten als een behandeling (medisch, psychologisch of gedragskundig) van het geweld noodzakelijk was. Ook als de politie betrokken is geraakt bij het geweldsincident, moet dit gemeld worden bij de IGJ.

Tot slot moet u melding maken van een opzegging, ontbinding of niet-voortzetting van een overeenkomst met een zorgverlener vanwege disfunctioneren. Het gaat in dit geval niet alleen over uw personeel maar ook over zorgverleners waar u als zorginstelling een samenwerkingsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht mee heeft gesloten.

Of er sprake is van disfunctioneren moet u ook weer zelf beoordelen. Als de veiligheid van de cliënten of de zorg in het gedrang is gekomen door het disfunctioneren, moet u dit in ieder geval melden. Ook als u aanwijzingen heeft dat de zorgverlener strafbare feiten heeft gepleegd en/of dat een lichamelijk of psychische ziekte of verslaving heeft gezorgd voor het disfunctioneren, moet u een melding daarvan maken bij de IGJ.

Twijfelt u over de (juridische) kwalificatie van een voorval, wilt u eens vertrouwelijk sparren over de mogelijke risico’s die u in bepaalde gevallen loopt of wilt u advies over hoe te handelen na een geweldsincident of disfunctioneren van een zorgverlener, neem dan contact op met Kristien Croezen.