De wettelijke verankering gedragscode franchise

Demissionair-minister Kamp van Economische Zaken heeft in april 2017 het (concept) “wetsvoorstel wettelijke verankering gedragscode franchise” ter consultatie gepubliceerd. Het wetsvoorstel houdt een bijzondere regeling in die ziet op de franchiseovereenkomst. Wat dit inhoudt, wordt hierna kort uiteengezet.

De franchiseovereenkomst is een bijzondere overeenkomst die (tot op heden) niet is benoemd in de Nederlands wet. Franchise is een vorm van samenwerking tussen juridisch en economisch zelfstandige en onafhankelijke (rechts)personen. Daarbij verleent de ene partij (de franchisegever) aan de andere partij (de franchisenemer) het recht om onder bepaalde voorwaarden en tegen een vergoeding een franchiseformule te exploiteren. De franchisenemer gebruikt de formule en/of het concept ten behoeve van zichzelf voor de afzet van goederen en/of diensten.

Diverse partijen vonden en vinden het onwenselijk dat er geen wettelijke regels bestaan over franchise. Daarom is medio 2016 op initiatief en na overleg tussen vertegenwoordigers van franchisegevers en franchisenemers de NFC tot stand gekomen.

De NFC bevat zelfregulerende (gedrags)regels over hoe de franchisegever en de franchisenemer over en weer rekening dienen te houden met elkaars belangen. Deze (gedrags)regels zien onder andere op: 1) de inhoud van de franchiseovereenkomst; 2) de rechten, plichten en verantwoordelijkheden van partijen; 3) de wijze van communicatie en overleg tussen partijen; en 4) principes inzake geschilbeslechting.

Minister Kamp heeft bij de aankondiging van het wetsvoorstel het aanzienlijke belang van een wettelijke regeling benadrukt: “in Nederland zijn er meer dan 30.000 franchisevestigingen die bij elkaar goed zijn voor een omzet van ruim € 30 miljard”. Met name in de detailhandel, dienstverlening en zorg komt franchising veel voor. Bij gebrek aan een wettelijke regeling is de praktijk op dit moment dat de franchisegever veelal eenzijdig de inhoud van de franchiseovereenkomst bepaalt. De NFC beoogt weliswaar een meer evenwichtige samenwerking, maar partijen zijn bij het tot stand komen van de franchiseovereenkomst niet verplicht om de NFC van toepassing te verklaren. Omdat de NFC geen wettelijk kader heeft, kunnen franchisenemers zich daar (nog) niet op beroepen.

Het wetsvoorstel gaat daar als het aan minister Kamp ligt verandering in brengen: als het wetsvoorstel wordt aangenomen, zal in eerste instantie (een gedeelte van) de huidige NFC verplicht van toepassing worden op elke franchiseovereenkomst. Het wetsvoorstel laat de mogelijkheid open om in de toekomst een andere gedragscode dan de NFC op te leggen.

De franchisegever en franchisenemer kunnen enkel van de NFC afwijken indien dit deugdelijk is gemotiveerd (het zogenaamde “pas toe leg uit” principe). Als onvoldoende is gemotiveerd waarom een afwijking van de NFC redelijk is, kan de franchisenemer de rechter verzoeken om deze afwijking te vernietiging, zelfs indien de franchisenemer zich bij het sluiten van de franchiseovereenkomst akkoord heeft verklaard met de betreffende afwijking.

De internetconsultatie is onlangs gesloten en heeft tal van kritische reacties opgeleverd. Er is veel kritiek op de (tegenstrijdige inhoud van de) NFC. Voorts gaat de NFC volgens velen veel te ver en wordt de contractsvrijheid van partijen onwenselijk ingeperkt. Het “pas toe leg uit” principe heeft bovendien een grote mate van rechtsonzekerheid tot gevolg, omdat in geval een bepaling van de franchiseovereenkomst afwijkt van de NFC franchisenemers deze keer op keer kunnen aanvechten.

Vast staat dat de wettelijke verankering van de NFC nog niet (heel) breed wordt gedragen. Of de wet er in deze vorm gaat komen, zal de toekomst gaan uitwijzen. Zodra daar meer over bekend is, zullen wij u nader berichten. Mocht u reeds nu vragen hebben over franchise neemt u dan gerust contact op met Wouter Leerink.