De do’s and don'ts van het eigendomsvoorbehoud

Op het moment dat er een koopovereenkomst wordt gesloten, ontstaan er verplichtingen voor zowel de koper als de verkoper. U dient als verkoper de goederen te leveren en de afnemer dient de afgesproken prijs te betalen. Dit klinkt heel simpel, maar in de praktijk worden deze verplichtingen lang niet altijd nageleefd. Denk bijvoorbeeld aan de situatie waarin de afnemer in betalingsproblemen komt, uw factuur niet betaalt en failliet wordt verklaard. Het eigendomsvoorbehoud kan dan uitkomst bieden. Wat dit precies inhoudt en waar u op moet letten, komt in dit blog aan de orde.

Normaal gesproken gaat de eigendom over op het moment dat het product wordt geleverd. Betaling is namelijk geen wettelijk vereiste voor de eigendomsoverdracht. Indien u het product heeft geleverd en de verkoper gaat vervolgens failliet, waardoor de factuur niet wordt betaald, dan staat u dus met lege handen. Levert u de producten echter onder eigendomsvoorbehoud, dan gaat de eigendom pas over op het moment dat de koper de factuur volledig heeft voldaan. Als de koper nalaat te betalen, dan kunt u de producten terugvorderen. U bent dan namelijk nog steeds eigenaar van de producten.

In Nederland kennen we twee types eigendomsvoorbehoud. Allereerst is er het eenvoudige eigendomsvoorbehoud. Dit houdt in dat u slechts eigenaar van de producten blijft die niet zijn betaald. Producten die wel zijn betaald, zijn eigendom geworden van de koper. Heeft u echter een uitgebreid eigendomsvoorbehoud bedongen, dan blijft u eigenaar van alle producten die u heeft geleverd zolang u nog een vordering heeft op de koper. U blijft dus ook eigenaar van de producten die al wel zijn betaald. Pas op het moment dat de volledige koopprijs voor alle producten is betaald, wordt de koper eigenaar.

U kunt het eigendomsvoorbehoud opnemen in de koopovereenkomst, maar u kunt er ook voor kiezen om het eigendomsvoorbehoud in de algemene voorwaarden op te nemen. Let u er dan wel op dat de algemene voorwaarden van toepassing zijn op de overeenkomst en dat deze voorafgaand aan het sluiten van de koopovereenkomst ter hand zijn gesteld aan de afnemer. U leest meer over de algemene voorwaarden in onze blog: ‘Algemene voorwaarden: hoe, wat en waarom?’.

Het eigendomsvoorbehoud werkt ook in het faillissement. Zolang de afnemer de factuur niet volledig heeft betaald, blijft u eigenaar. Dit betekent dan ook dat de producten niet binnen de faillissementsboedel vallen. U kunt het eigendomsvoorbehoud direct tegen de curator inroepen en zo uw producten terugvorderen. Indien de door u geleverde producten nog aanwezig zijn en voldoende identificeerbaar zijn, bijvoorbeeld door middel van een logo, dan zal de curator uw eigendomsvoorbehoud in beginsel moeten respecteren en de goederen aan u moeten retourneren.

Ondanks dat het eigendomsvoorbehoud u in vele gevallen beschermt, is dat niet altijd het geval. In de volgende vier gevallen gaat het eigendomsvoorbehoud namelijk niet op:

• Natrekking: een roerende zaak wordt onderdeel van een andere roerende zaak, de hoofdzaak. Denk bijvoorbeeld aan een binnenboordmotor die in een boot wordt geplaatst.

• Vermenging: twee roerende zaken vermengen zich, waardoor uw goederen niet langer te onderscheiden zijn, zoals bijvoorbeeld het mengen van twee potten verf.

• Zaaksvorming: er wordt uit een of meerdere zaken een nieuwe zaak gevormd. Denk bijvoorbeeld aan het maken van een ketting van kralen.

• Doorverkoop: de afnemer verkoopt uw producten door aan een derde die te goeder trouw is.

Ter voorkoming van de hierboven genoemde situaties waarin het eigendomsvoorbehoud niet opgaat, is het van belang om het eigendomsvoorbehoud goed te formuleren en bepaalde verplichtingen (bijvoorbeeld het plaatsen van logo’s en stickers) en/of verboden (bijvoorbeeld niet vermengen of niet doorverkopen) in het voorbehoud op te nemen.

In Duitsland kent men overigens een derde type eigendomsvoorbehoud, het verlengde eigendomsvoorbehoud, welke een uitkomst kan bieden in geval van de hierboven genoemde uitzonderingen. Als het eigendomsvoorbehoud dan teniet gaat door natrekking, vermenging, zaakvorming of doorverkoop, dan treedt hiervoor een (nieuw) recht op de (nieuwe) zaak of de ontstane vordering in de plaats. In Nederland is dit ‘verlängerter Eigentumsvorbehalt’ verboden. Levert u echter aan een Duits bedrijf, dan kunt u afspreken dat (voor wat betreft het eigendomsvoorbehoud) het Duitse recht van toepassing is op de overeenkomst. Op die manier kunt u dan toch een verlengd eigendomsvoorbehoud bedingen en bent u (nog) beter beschermd tegen wanbetaling.

Door te leveren onder eigendomsvoorbehoud, kunt u zich ervan verzekeren dat de koopprijs wordt voldaan dan wel dat u eigenaar blijft van de producten. Het voorbehoud geldt echter niet onverkort. Heeft u vragen over de inroepbaarheid van een eigendomsvoorbehoud? Of twijfelt u of uw eigendomsvoorbehoud voldoet aan de eisen? Neemt u dan contact op.