De Deliveroo-uitspraken

U zult ze vast kennen, de (fiets)koeriers die menig mens voorziet van de via het internet bestelde maaltijden. Deze koeriers werken vaak op basis van opdrachten die binnenkomen via een digitaal platform, bijvoorbeeld een website of een app. Voorbeelden van de zogenoemde platformbedrijven die gebruik maken van dergelijke constructies zijn  Thuisbezorgd.nl, Uber of Deliveroo.

In 2018 raakt Deliveroo in opspraak. Begin dat jaar kiest Deliveroo er namelijk voor om de aflopende arbeidscontracten van haar koeriers niet te verlengen, om vervolgens dezelfde koeriers in te schakelen als zzp’er, dus op basis van een overeenkomst van opdracht. Hierdoor verliezen de koeriers hun rechten als werknemer, zoals hun werknemersverzekeringen en hun ontslagbescherming. Deliveroo stelt dat de koeriers door deze nieuwe samenwerkingsvorm meer vrijheid krijgen en opdrachten ook mogen weigeren of zich kunnen inschrijven in een andere bezorgzone. Door deze vrijheid zou geen sprake meer zijn van een gezagsverhouding tussen Deliveroo en de koeriers en dús ook geen arbeidsovereenkomst (daarvoor is een gezagsverhouding een vereiste).

Eén van de koeriers start een rechtszaak tegen Deliveroo, en verzoekt de rechter te bepalen dat de nieuwe constructie tussen Deliveroo en haar koeriers een schijnconstructie is en dat er nog steeds sprake is van een reguliere arbeidsovereenkomst. Immers, zo stelt de koerier, er is nog steeds sprake van een gezagsverhouding. Deliveroo bepaalt namelijk nog steeds wanneer, waar en hoe vaak de koeriers werken, aldus de student.

De rechtbank geeft de koerier geen gelijk. De rechter oordeelt onder andere dat  Deliveroo en de koerier bij het aangaan van de overeenkomst voor ogen hebben gehad een overeenkomst van opdracht aan te gaan, de koerier meer vrijheid heeft dan toen hij in een arbeidsverhouding stond tot Deliveroo (opdrachten mochten worden geweigerd) en dat het de koerier in de nieuwe verhouding met Deliveroo vrij staat om zijn werkzaamheden gelijktijdig ook voor een concurrent van Deliveroo te mogen uitvoeren. Van een arbeidsovereenkomst tussen Deliveroo en de koerier is geen sprake, aldus de rechter.

De vakbond FNV laat het hierbij niet zitten. Zij start in 2018 een tweetal (nieuwe) zaken tegen Deliveroo. In de eerste zaak vraagt FNV de rechter te oordelen dat de koeriers nog steeds werknemers zijn van Deliveroo. In de tweede zaak vraagt FNV de rechter om te oordelen dat op de koeriers de cao Beroepsgoederenvervoer van toepassing is en dat de rechten die voortvloeien uit deze cao met terugwerkende kracht toegepast moeten worden op de koeriers.

FNV is namelijk van mening dat er in de praktijk tussen Deliveroo en haar koeriers nog steeds sprake is van een relatie als werkgever en werknemer. De verhouding tussen Deliveroo en de koeriers is met de invoering van de nieuwe contractvorm niet wezenlijk veranderd, aldus FNV. Daarbij is onder andere van belang dat de nieuwe overeenkomst tussen Deliveroo en de koeriers een standaardcontract is, dat eenzijdig door Deliveroo opgesteld is en niet onderhandelbaar was.

De rechtbank heeft op 15 januari jl. uitspraak gedaan in beide zaken. De rechter oordeelt dat binnen de rechtsverhouding inderdaad nog altijd sprake is van een gezagsverhouding tussen Deliveroo en de koeriers. Hierbij spelen onder andere de digitale systemen die Deliveroo gebruikt voor het inroosteren van de koeriers, een belangrijke rol. Hierdoor is in de praktijk de vrijheid van de bezorgers aanzienlijk minder groot dan Deliveroo doet voorkomen.

Zo kunnen de koeriers weliswaar zelf bepalen of ze een opdracht wel of niet aannemen, maar leidt weigering er vervolgens wel toe dat zij minder vaak toekomstige bezorgopdrachten toebedeeld krijgen. Daarnaast hebben de koeriers volgens de overeenkomst met Deliveroo de mogelijkheid zich te laten vervangen, maar deze vervangers moeten vervolgens op een onhaalbaar korte termijn worden ingeschakeld én Deliveroo moet de vervangende partij eerst goedkeuren, waaruit wederom een vorm van gezag van Deliveroo over de koeriers blijkt.

Op grond van voorgaande redenen heeft de rechter bepaald dat, anders dan de zaak in kort geding medio juli, de rechtsverhouding tussen Deliveroo en de koeriers nog steeds aan te merken is als arbeidsovereenkomst, in weerwil van hetgeen Deliveroo voor ogen had toen zij de koeriers contracteerde. Daarnaast oordeelde de rechter dat de cao van toepassing is op deze koeriers, waardoor de koeriers met terugwerkende kracht aanspraak kunnen maken op de rechten uit deze cao.

Een succes voor FNV dus. Maar wat betekent deze uitspraak nu voor de praktijk?

Uit de uitspraken van de rechtbank blijkt ten eerste dat dergelijke zaken extreem casuïstisch zijn. Immers, in juli 2018 oordeelde de rechter nog dat van een arbeidsovereenkomst tussen Deliveroo en één van haar koeriers géén sprake was. Dit leidt ertoe dat de uitspraken van de rechtbank van 15 januari jl. niet één op één toe te passen zijn in een ander bedrijf. Bedrijven hebben immers nooit exact dezelfde regeling, waardoor in een voorkomend geval wederom de rechter zal moeten beoordelen of sprake is van een werknemer of een opdrachtnemer.

Dit brengt met zich mee dat het steeds belangrijker wordt voor bedrijven die gebruik maken van deze constructies om op voorhand deskundig advies in te winnen over de inhoud van de overeenkomsten alsook de uitvoering hiervan. Vergelijkbare bedrijven als Deliveroo zullen hun contracten moeten beoordelen in het licht van deze nieuwe uitspraken van de rechtbank en wellicht veranderingen moeten aanbrengen in hun werkwijze ten opzichte van de koeriers.

Een tweede gevolg kan zijn dat dergelijke platformbedrijven ook de nieuwe richtlijnen zullen trachten te omzeilen. Op enig moment zal het daarom noodzakelijk zijn voor de overheid om de regelgeving aan te scherpen of eenduidiger uit te leggen. Ondernemers die te maken hebben met dergelijke constructies zullen hierop alert moeten zijn.

Overigens heeft Deliveroo reeds aangekondigd in hoger beroep te zullen gaan tegen beide uitspraken van de rechtbank. Of het oordeel van de rechtbank in hoger beroep stand houdt, en welke argumenten Deliveroo aanvoert om de uitspraken te vernietigen, moet nog worden afgewacht.

Uiteraard zullen wij één en ander nauwlettend in de gaten houden en u tegen die tijd informeren via onze website of onze social media-kanalen.

Bent u benieuwd hoe uw contracten aan te merken zijn of wilt u meer informatie over de vraag wanneer sprake is van een arbeidsovereenkomst? Neemt u gerust contact op met Tom Nicolai.