Corona: geldt uw offerte nog?

Stel, u heeft een bouwbedrijf en een potentiële klant benadert u voor een interessante klus. U stelt een offerte op. Als de klant akkoord is met de offerte kunt u aan de slag. Echter, vlak voordat de klant akkoord gaat met uw offerte breekt de coronacrisis uit. De (inkoop)prijzen stijgen en uw klant accepteert nog snel uw offerte die nog was gebaseerd op de ‘gewone’ (pre-corona) situatie. Pech voor u. Toch?

Dat is maar de vraag. In deze blog komt aan de orde of u altijd bent gehouden uw eigen offertes gestand te doen of dat er mogelijkheden zijn om onder uw aanbieding uit te komen. Bijvoorbeeld indien de prijzen van grondstoffen of personeel door de coronacrisis enorm zijn gestegen nadat u uw offerte heeft uitgebracht. U leest het hierna.

In de wet is geregeld hoe een overeenkomst tot stand komt, namelijk door aanbod en aanvaarding daarvan (art. 6:217 BW). De offerte – met daarin genoemd de uit te voeren werkzaamheden, de toe te passen materialen, de voorwaarden en (niet onbelangrijk) de prijs – is meestal het aanbod. Dit aanbod kan in beginsel worden herroepen, zolang het nog niet door de klant is aanvaard. Na aanvaarding van het aanbod is er immers reeds sprake van wilsovereenstemming en is er een overeenkomst tot stand gekomen. Slechts in geval van bijzondere, onvoorziene omstandigheden kan de rechter worden gevraagd om de overeenkomst te wijzigen (zie daarover de blog: Overmacht of onvoorziene omstandigheden).

Er gelden evenwel uitzonderingen en er dient onderscheid te worden gemaakt in verschillende soorten aanbiedingen. Zo kan een aanbod bijvoorbeeld a) herroepelijk, b) onherroepelijk of c) vrijblijvend worden gedaan.

a) Een herroepelijk aanbod kan door de aanbieder worden herroepen totdat het aanbod is aanvaard (want op dat moment is er een overeenkomst tot stand gekomen). Wordt het herroepelijke aanbod tijdig herroepen, dan geldt het aanbod (de offerte) niet meer en zal er door aanvaarding daarvan geen overeenkomst tot stand komen.

b) Een onherroepelijk aanbod kan gedurende een bepaalde tijd niet worden herroepen. Of hier sprake van is, moet volgen uit de inhoud van het aanbod. Vaak wordt in de offerte bijvoorbeeld uitdrukkelijk een termijn opgenomen dat het aanbod geldig is (en dus kan worden aanvaard).

c) Een vrijblijvend aanbod kan onverwijld (dus direct) na de aanvaarding daarvan alsnog worden herroepen door de aanbieder. Uit het aanbod (de offerte) moet uitdrukkelijk blijken dat het aanbod vrijblijvend wordt gedaan.

Voorts kan het verschil maken of een aanbod schriftelijk of mondeling is geschied. Een mondeling aanbod vervalt namelijk wanneer het niet onmiddellijk wordt aanvaard, terwijl een schriftelijk aanbod vervalt indien het niet binnen een redelijke termijn (zoals vaak in de offerte genoemd) wordt aanvaard.

Wat nu wanneer na het doen van een aanbod (of: het uitbrengen van een offerte) er zich een onvoorziene omstandigheid voordoet, zoals het intreden van de coronacrisis, met als gevolg dat de kostprijs enorm stijgt en het aanbod voor de aanbieder eigenlijk niet meer uit kan?

Is er sprake van een herroepelijk of een vrijblijvend aanbod, dan zullen er zich in de praktijk niet snel problemen voordoen. Mits de aanbieder het herroepelijke aanbod tijdig (voordat het is aanvaard) of het vrijblijvende aanbod onverwijld (direct na aanvaarding) herroept.

Het probleem zal zich zeker wel voordoen indien er sprake is van een onherroepelijk aanbod (met daarin een geldigheidstermijn opgenomen). Zoals aangegeven kan dit onherroepelijke aanbod gedurende de gestelde termijn voor aanvaarding in beginsel niet worden herroepen. Het risico van prijsstijgingen komt in dat geval dus voor de aanbieder.

De wet biedt slechts in een enkel geval een uitzondering, namelijk voor het geval er sprake is van een voor bepaalde tijd gedaan aanbod tot uitloving (denk bijvoorbeeld aan het verzinnen van een slagzin of het opsporen van een vermist persoon). Als er sprake is van ‘gewichtige redenen’ kan een dergelijk aanbod, ook al is er een termijn gesteld, toch worden herroepen.

Dat er voor het (gewone) onherroepelijke aanbod geen (uitdrukkelijke) uitzondering bestaat, is niet altijd redelijk. Niemand heeft het coronavirus immers kunnen voorspellen en nog steeds is het de vraag wat (op korte en langere termijn) de gevolgen daarvan zullen zijn. Om die reden is in de literatuur wel betoogd dat ook in geval van een (gewoon) onherroepelijk aanbod door de aanbieder een beroep moet kunnen worden gedaan op gewichtige redenen of onvoorziene omstandigheden.

Wees ervan bewust of u een herroepelijk, onherroepelijk of vrijblijvend aanbod doet. Voorts kan het zeker in deze onzekere tijden van belang zijn om in uw offerte een voorbehoud op te nemen, met name indien u een (relatief) lange termijn voor de aanvaarding hanteert. In het voorbehoud zou bijvoorbeeld kunnen worden opgenomen dat u bij het doen van uw aanbod bent uitgegaan van bepaalde omstandigheden of een bepaald prijspeil en dat indien er zich kostprijsverhogende omstandigheden voordoen u zich het recht voorbehoudt om het aanbod (ook na aanvaarding daarvan) te herroepen.

Heeft u vragen over uw offertes en contracten neemt u dan contact op met Wouter Leerink.