Huisje, boompje, beestje, de aftrek van hypotheekrente bij scheiding is geen feestje

We weten inmiddels allemaal dat juridische procedures ellenlang kunnen duren. De kranten staan er bol van. Echtscheidingsprocedures vormen daar geen uitzondering op. Sterker nog, deze zijn koploper, bij het gebrek aan doorlooptijd. Ondertussen komt de liefde tussen de (ex-)partners niet terug, gaan zij ieder huns weegs en is de vraag wat te doen met de hypotheekrente van de gemeenschappelijke woning zolang deze niet verdeeld of verkocht is.

Voor de aftrekbaarheid van de hypotheekrente gelden twee voorwaarden: 1) de woning moet in eigendom toebehoren; 2) de woning moet strekken tot hoofdverblijf. Met andere woorden, het moet gaan om een koopwoning waar de partners ook daadwerkelijk (de meeste tijd) wonen.

Zolang je getrouwd bent en samenwoont in de echtelijke sponde, is er niets aan de hand. De hypotheekrente is volledig aftrekbaar, onafhankelijk van wie welk deel feitelijk betaalt. Echtgenoten zijn immers fiscaal partners en kunnen schuiven met aftrekposten bij hun aangifte inkomstenbelasting. Dat wil zeggen dat de hypotheekrente in aftrek kan worden gebracht bij bijvoorbeeld de partner met het hoogste inkomen, voor het grootste fiscale voordeel, ongeacht wie wat betaalt.

Het punt is dat het fiscaal partnerschap eindigt als er een verzoek tot echtscheiding wordt ingediend en één van de partners zich inschrijft op een ander adres. Vanaf dat moment is de hypotheekrente aftrekbaar naar de eigendomsverhouding in de woning. Bij een gemeenschappelijke woning betekent dat dus, dat ieder van de partners in principe de helft van de hypotheekrente kan aftrekken van zijn inkomen bij de aangifte IB.

Voor de partner die uit de woning is getrokken geldt echter dat de echtelijke woning niet meer het hoofdverblijf is. Dan is er dus niet voldaan aan één van de voorwaarden voor het aftrekken van de hypotheekrente. De fiscus heeft daarop bepaald dat in scheidingssituaties nog twee jaar hypotheekrente mag worden afgetrokken, ook al woon je niet meer in de echtelijke woning.

De praktijk is echter vaak weerbarstiger. Want niet in alle gevallen betalen ex-partners ieder de helft van de hypotheekrente als zij niet meer samenwonen in de gemeenschappelijke woning. Degene die vertrokken is heeft immers ook vaak eigen lasten voor de nieuwe woning. Het komt dan regelmatig voor dat degene die achterblijft in de woning de volledige hypotheekrente betaalt. Hoe zit het dan met de aftrek?

De achterblijver die de volledige hypotheekrente betaalt, kan slechts de helft van de hypotheekrente als eigenaar aftrekken. De andere helft mag in die situaties onder omstandigheden worden afgetrokken als alimentatie voor de ex-partner. Partneralimentatie is voor de betaler immers, evenals hypotheekrente, ook fiscaal aftrekbaar. Daarmee is het volledig betaalde bedrag aan hypotheekrente alsnog aftrekbaar. Hier is wel de voorwaarde aan verbonden dat deze alimentatieplicht dan ook is vastgelegd in een overeenkomst of in een uitspraak van de rechter.

Maar wat gebeurt er dan met de vertrokken partner, die feitelijk geen alimentatie ontvangt, maar natuurlijk wel een aanslag kan verwachten als de ex opgeeft dat die alimentatie betaalt? Degene die de gemeenschappelijke woning heeft verlaten moet de hypotheekrente die de ander feitelijk voor hem of haar betaalt in de aangifte opnemen als partneralimentatie. Deze partner kan daar tegenover nog steeds de helft van de hypotheekrente aftrekken, ook al wordt die feitelijk niet door hem of haar betaald. Daarmee is de aangifte weer neutraal. De belaste partneralimentatie valt weg tegen de hypotheekrente aftrek. De aanslag komt dan uit op nul.

Ook het spiegelbeeld lost zich op bovengenoemde wijze op. Als bijvoorbeeld de vrouw met kinderen in de echtelijke woning achterblijft en de man die vertrekt de hypotheekrente blijft betalen, kan de man de volledige hypotheekrente aftrekken. De helft kan hij nog twee jaar aftrekken als eigenaar en de andere helft als alimentatie voor zijn ex, mits dit is vastgelegd. De vrouw moet dan de partneralimentatie opgeven, maar kan haar helft van de hypotheek aftrekken, ook al betaalt zij die niet. De vrouw hoeft dan uiteindelijk geen belasting betalen en de man krijgt de volledige aftrek terug.

Eind goed, al goed.

Heeft u naar aanleiding van dit blog vragen, neemt u dan gerust contact op met Ellen Leentjes.