De rol van participatie bij een omgevingsvergunning

Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet (Ow) is participatie bij de omgevingsvergunning steeds vaker onderwerp van gesprek.

Het doel van participatie is om burgers, bedrijven en andere belanghebbenden eerder en beter bij besluitvorming te betrekken. Dit geldt vooral voor projecten die invloed hebben op de leefomgeving van anderen. Het idee is dat projectontwikkelaars vaker en intensiever gesprekken voeren met omwonenden en andere belanghebbenden voordat zij een aanvraag voor een omgevingsvergunning indienen. Dit zou meer draagvlak moeten creëren en mogelijk (bezwaar of beroeps)procedures kunnen voorkomen.

In de praktijk blijkt dat lang niet altijd duidelijk is wat er nu precies wordt verwacht van participatie bij een omgevingsvergunning en wanneer participatie een rol speelt.

Wat houdt participatie bij een omgevingsvergunning ook alweer in?

Participatie bij een omgevingsvergunning houdt in dat belanghebbenden, zoals omwonenden, de kans krijgen om mee te denken over een voorgenomen ontwikkeling die invloed heeft op hun leefomgeving. Het doel van deze participatie is om meer draagvlak te creëren en omwonenden te betrekken bij de besluitvorming. De hoop is dat eventuele (bezwaar of beroeps)procedures hiermee kunnen worden voorkomen. Tijdens de participatie zal een projectontwikkelaar of gemeente vroegtijdig kunnen signaleren welke knelpunten er bij andere belanghebbenden spelen. Zo kan bijvoorbeeld inzicht worden verkregen in de bedenkingen van omwonenden. Een projectontwikkelaar kan daar bij het maken van een definitief plan rekening mee houden. Ook kan het bestuursorgaan met deze eventuele bedenkingen rekening houden bij het verlenen van een vergunning of het verbinden van voorschriften aan die omgevingsvergunning. Participatie houdt dus in feite in het verzamelen van diverse meningen over het voorgenomen project.

Hoe kan invulling gegeven worden aan participatie bij een omgevingsvergunning?

Participatie kan bijvoorbeeld worden gefaciliteerd door het houden van informatiebijeenkomsten of het versturen van een nieuwsbrief met de mogelijkheid om eventuele bedenkingen kenbaar te maken. Het is aan de initiatiefnemer om een passende methode van participatie bij een omgevingsvergunning te kiezen. Wat in een concreet geval passend is, zal afhangen van de aard van het project en de daarbij betrokken maatschappelijke belangen en belangen van derden. Vaak schrijft een gemeente (al dan niet in beleidsregels) niet verplicht voor op welke wijze participatie moet plaatsvinden.

Bij een aanvraag voor een omgevingsvergunning moet verplicht worden aangegeven of aan participatie is gedaan en, zo ja, wat de resultaten daarvan zijn

Voor projecten die niet in overeenstemming zijn met het omgevingsplan is een omgevingsvergunning voor een omgevingsplanactiviteit (OPA of BOPA) vereist. Bij een aanvraag voor een dergelijke vergunning moet de initiatiefnemer aangeven of aan participatie is gedaan en zo ja, wat daarvan de resultaten zijn. Het vermelden hiervan is een zogenaamd aanvraagvereiste. Dit betekent dat als dit niet wordt vermeld de aanvraag onvolledig is en het bevoegd gezag gelegenheid moet geven om de aanvraag aan te vullen (artikel 4:5 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb)). Als de aanvraag niet wordt aangevuld, kan de aanvraag buiten behandeling worden gesteld. In dat geval vindt geen inhoudelijke beoordeling van de aanvraag plaats.

Als participatie bij een omgevingsvergunning verplicht is (waarover later meer) moet niet alleen vermeld worden dat er aan participatie is gedaan en wat daarvan de resultaten zijn, maar moet ook aan de inhoudelijke vereisten van participatie worden voldaan voordat de aanvraag voor de omgevingsvergunning in behandeling kan worden genomen.

Wanneer is participatie bij een omgevingsvergunning verplicht?

Als sprake is van een buitenplanse omgevingsplanactiviteit (BOPA), kan participatie verplicht worden gesteld. De gemeenteraad van iedere gemeente wijst activiteiten aan waarvoor participatie bij een omgevingsvergunning verplicht is. Dat volgt uit artikel 16.55 zesde lid Ow. Per gemeente kan dus verschillen of participatie bij een omgevingsvergunning verplicht is en aan welke voorwaarden de participatie moet voldoen. Voorafgaand aan het aanvragen van een omgevingsvergunning is het raadzaam om na te gaan in hoeverre participatie voor de voorgenomen activiteit verplicht is gesteld en welke inhoudelijke vereisten gesteld worden aan participatie.

Hoe wordt beoordeeld of voldoende aan participatie is voldaan, verschilt ook per gemeente. In dat kader stelt het bestuursorgaan van de gemeente over het algemeen beleidsregels op. Daaruit kan veelal worden afgeleid aan welke vereisten participatie moet voldoen.

Conclusie over participatie bij een omgevingsvergunning

Sinds de inwerkingtreding van de Ow is participatie bij een omgevingsvergunning voor veel projectontwikkelaars een onderwerp van gesprek. Over het algemeen hoeft bij een aanvraag slechts te worden aangegeven of participatie heeft plaatsgevonden en wat de resultaten daarvan zijn. Alleen bij bepaalde, vooraf aangewezen buitenplanse omgevingsplanactiviteiten is het verplicht om participatie te faciliteren. In dat geval beoordeelt het bevoegd gezag ook inhoudelijk of voldoende aan de eisen van participatie is voldaan.

Door vroegtijdig aan participatie te doen, kunnen bezwaar- en beroepsprocedures in de toekomst mogelijk worden voorkomen. Daarmee zouden juridische kosten en langdurige procedures kunnen worden bespaard. Heeft u vragen over de wijze waarop u participatie bij uw aanvraag voor een omgevingsvergunning moet uitvoeren of wenst u advies over de beoordeling ervan? Onze omgevingsrecht advocaten helpen u graag verder.