Scheiden met een koophuis: wat als uw ex-partner niet meewerkt?

Een scheiding brengt vaak al genoeg emotionele en praktische uitdagingen met zich mee. Scheiden met een koophuis kan de situatie nóg ingewikkelder maken, vooral als uw ex-partner weigert mee te werken aan de noodzakelijke verkoop van het huis. U wilt verder met uw leven maar zit vast aan een hypotheek en een huis waar u misschien niet eens meer woont. Dat kan grote gevolgen hebben. Vaak is het namelijk onmogelijk om een nieuwe hypotheek af te sluiten waardoor u noodgedwongen bij familie of in een tijdelijke huurwoning verblijft.

Wanneer u gaat scheiden met een koophuis en uw ex-partner niet meewerkt aan de noodzakelijke verkoop, kan dit uw financiële en woonsituatie dus onder druk zetten. Wat kunt u dan doen om toch op korte termijn tot verkoop over te gaan? Op 31 maart 2023 heeft de Hoge Raad hierover duidelijkheid gegeven: bij scheiden met een koophuis kan via een kort geding verkoop van de woning worden afgedwongen. In deze blog leest u meer over wat een kort geding is en over de uitspraak van de Hoge Raad.

Wat is een kort geding?

Een kort geding is een versnelde procedure bij de rechtbank, bedoeld voor situaties waarin er snel een beslissing van een rechter nodig is. Zeker bij scheiden met een koophuis kan snelheid essentieel zijn. Anders dan in een reguliere bodemprocedure -waar een uitspraak vaak pas na maanden of zelfs jaren volgt- kan in een kort geding meestal binnen enkele weken een vonnis worden verkregen. Het kort geding is echter alleen bedoeld voor kwesties waarin het niet redelijk is om de uitkomst van een  bodemprocedure af te wachten. U moet daarom aantonen dat sprake is van een spoedeisend belang.

Belangrijk om te weten is dat een uitspraak in kort geding een voorlopig karakter heeft. De rechter doet geen definitieve uitspraak over het gehele geschil, maar treft een tijdelijke maatregel totdat in een bodemprocedure een definitieve beslissing wordt genomen. Dat betekent dat het vonnis uit het kort geding  vervalt als de latere uitspraak in de bodemprocedure daarvan afwijkt.

Wat zegt de Hoge Raad?

De Hoge Raad heeft op 31 maart 2023 een belangrijke knoop doorgehakt over scheiden met een koophuis en het gebruik van een kort geding om verkoop van de gezamenlijke woning af te dwingen. Tot die uitspraak was er onenigheid tussen gerechtshoven over de vraag of een kort geding bij scheiden met een koophuis kan worden ingezet om een ex-partner te dwingen mee te werken aan verkoop. Volgens de hoven in  Den Haag en  ’s-Hertogenbosch is  het niet mogelijk om - in de situatie waarin ex-echtgenoten scheiden met een koophuis - middels een kort geding een ex-partner te verplichten mee te werken aan de verkoop van de woning. Dit zou namelijk neerkomen op een definitieve verdeling  en dit past niet bij het voorlopige karakter van een kort geding. Andere hoven, waaronder het Hof Amsterdam en het Hof Arnhem-Leeuwarden, oordeelden juist dat het wel mogelijk is om middels een kort geding tot de verkoop van een koophuis in geval van scheiden met een koophuis te komen.

De zaak waarin de Hoge Raad uitspraak deed, betrof een man en vrouw die gingen scheiden met een koophuis en ieder voor de helft eigenaar waren van de voormalige echtelijke woning. Na de scheiding bleef de vrouw in het huis wonen maar zij was niet in staat om de man uit te kopen en de hypotheek  over te nemen. De man wilde verkopen maar de vrouw weigerde daaraan mee te werken. In kort geding kreeg de man aanvankelijk gelijk maar het hof vernietigde dat vonnis. De Hoge Raad herstelde dit en maakte duidelijk dat een kort geding wél kan worden ingezet om een ex-partner te verplichten mee te werken aan de verkoop. Vanwege het voorlopige karakter van een vonnis in kort geding wordt – anders dan het hof oordeelde – namelijk geen definitief einde gemaakt aan de verdeling.[1] Dit arrest is dus van groot belang voor situaties waarin ex-echtgenoten scheiden met een koophuis en er ondanks een niet-meewerkende ex-partner toch snel tot verkoop moet worden overgegaan

[1] Hoge Raad 31 maart 2023, ECLI:NL:HR:2023:499.

Belangenafweging en bewijs

Dat de rechter in kort geding een veroordeling tot verkoop kan uitspreken, betekent niet dat dit automatisch gebeurt. De rechter zal namelijk altijd een belangenafweging maken. Zo kan bijvoorbeeld van belang zijn of de ex-partner nog in het koophuis woont en het koophuis wil overnemen.  Tegelijkertijd geldt dat het belang van de andere partner om niet langer financieel verbonden te zijn aan de woning en de hypothecaire geldlening zwaar(der) kan wegen. Hoe meer bewijs u kunt leveren van de noodzaak van de verkoop van het huis – bijvoorbeeld omdat geen van beiden in staat is om de woning over te nemen– hoe groter de kans dat de rechter uw verzoek toewijst. Wanneer u dus gaat scheiden met een koophuis en via een kort geding een rechterlijke uitspraak tot verkoop verlangt, is het van belang dat u uw verzoek goed onderbouwt met feiten die het belang van verkoop aantonen.

Conclusie: sneller duidelijkheid bij verkoop woning bij scheiden met een koophuis

Gaat u scheiden met een koophuis dat verkocht moet worden maar werkt uw ex-partner niet mee aan de verkoop? Dankzij een uitspraak van de Hoge Raad zijn er mogelijkheden om de verkoop in kort geding aan de voorzieningenrechter voor te leggen en behoeft een  bodemprocedure niet meer afgewacht te worden. Is er sprake van een spoedeisend belang, dan kunt u via een kort geding voor een woning afdwingen dat uw ex-partner mee moet werken aan de verkoop.

Scheiden met een koophuis brengt uitdagingen met zich mee maar met de juiste juridische stappen kunt u snel weer verder met uw leven. Wilt u weten of een kort geding in uw situatie mogelijk is? Neem dan contact op met Ellen van der Dussen  of kijk op onze pagina personen- en familierecht.