Samen leven, samen delen: de verdeling kosten van de huishouding

Als je getrouwd bent of samenwoont is dat niet alleen een kwestie van samen een huis delen, maar ook van het delen van de kosten van de huishouding. De verdeling van woonlasten, de energierekening of boodschappen, lijkt misschien vanzelfsprekend, maar zonder duidelijke afspraken kan dit al snel leiden tot financiële scheefgroei. De ene partner draagt mogelijk een groot deel van de lasten, terwijl de ander ongemerkt spaart. Zelfs wanneer partners afspraken hebben gemaakt, kunnen er problemen ontstaan. Goede afspraken maken is immers niet genoeg. Je moet je er ook aan houden.

Bij het beëindigen van een relatie kunnen de kosten van de huishouding extra spanningen veroorzaken. Vaak komt dan namelijk aan het licht dat één partner te veel heeft bijdragen aan de huishoudelijke uitgaven. Dit kan bijvoorbeeld komen doordat afspraken niet duidelijk zijn vastgelegd, niet goed zijn nageleefd, of doordat de financiële situatie in de loop van de tijd is veranderd zonder dat de afspraken zijn aangepast.

In sommige gevallen is het mogelijk om te veel betaalde kosten van de huishouding terug te krijgen van de ander. Of dit kan hangt af van de aard van de relatie en de afspraken die vooraf zijn gemaakt. In deze blog gaan we dieper in op (de verdeling van) de kosten van de huishouding en bespreken we de mogelijkheid voor een partner om te veel betaalde kosten terug te vorderen.

Wie betaalt wat?

De wet bepaalt wat er onder de kosten van de huishouding valt en hoe deze kosten tussen echtgenoten verdeeld moeten worden. Kosten van de huishouding zijn alle uitgaven voor wat er in het huishouden verbruikt of verteerd wordt, evenals kosten voor het draaiende houden van het huishouden. Ook uitgaven voor het lichamelijk en geestelijk welzijn van de echtgenoten en minderjarige kinderen vallen hieronder. Het gaat dus niet alleen om terugkerende uitgaven, zoals boodschappen en energierekeningen, maar ook om eenmalige uitgaven, zoals de aanschaf van meubilair of sportattributen.

De verdeling van deze kosten verloopt volgens een vaste volgorde. Deze worden eerst voldaan uit de inkomens die tot de huwelijksgemeenschap behoren. Als dat niet genoeg is, dragen de echtgenoten naar evenredigheid bij vanuit hun privé-inkomens. Is dat nog steeds niet voldoende, dan worden de kosten gedekt uit het gemeenschappelijke vermogen en uiteindelijk uit de privévermogens van de echtgenoten, eveneens naar evenredigheid. Echtgenoten kunnen met een schriftelijke overeenkomst, zoals huwelijkse voorwaarden, afwijken van deze wettelijke regeling en zelf bepalen wat zij onder de kosten van de huishouding verstaan en hoe zij deze verdelen.

Voor samenwoners biedt de wet niet een dergelijke regeling, waardoor zij zelf afspraken moeten maken over wat er onder de kosten van de huishouding valt en hoe zij die verdelen.

Te veel betaald? Dit kun je doen!

Bij het terugvorderen van te veel betaalde kosten van de huishouding speelt de aard van de relatie een belangrijke rol. Voor ex-echtgenoten geldt dat deze kosten vaak uit gemeenschapsgeld worden betaald, vooral wanneer zij in gemeenschap van goederen waren gehuwd. In dat geval vallen zowel het inkomen tijdens het huwelijk in de gemeenschap, ongeacht wie het inkomen heeft verdiend, als het vermogen. Dit maakt terugvordering doorgaans niet mogelijk, aangezien de kosten al zijn voldaan uit gezamenlijk inkomen. Alleen wanneer de kosten uit privé-inkomen of -vermogen zijn betaald, kan er in beginsel een vordering tot terugbetaling van het te veel betaalde ontstaan.

Bij ex-samenwoners ligt de situatie anders, omdat er voor hen geen wettelijke regeling bestaat voor de verdeling van de kosten van de huishouding. De samenlevingsovereenkomst kan dan uitkomst bieden als daar een regeling in staat over verdeling van de kosten van de huishouding en terugvordering van te veel betaalde kosten. Als een dergelijke bepaling in de overeenkomst ontbreekt, of als er helemaal geen samenlevingsovereenkomst is afgesloten, kan een partner proberen terugbetaling te eisen met een beroep op onverschuldigde betaling, ongerechtvaardigde verrijking of de redelijkheid en billijkheid.

Onverschuldigde betaling kan zich voordoen als één partner kosten heeft betaald die niet voor hem bedoeld waren, bijvoorbeeld de hypotheek van de ander. Ongerechtvaardigde verrijking is van toepassing wanneer een partner financieel voordeel heeft behaald doordat de ander kosten heeft betaald die gezamenlijk gedragen hadden moeten worden. Daarnaast kan de redelijkheid en billijkheid ervoor zorgen dat een partner gecompenseerd wordt voor onterechte bijdragen, bijvoorbeeld wanneer de kostenverdeling duidelijk oneerlijk is.

Maar let op! Als je een vergoeding wilt voor te veel betaalde kosten van de huishouding, is het verstandig om hier tijdig werk van te maken. Uit de jurisprudentie blijkt dat een dergelijke vergoeding jaarlijks, na afloop van het kalenderjaar, moet worden gevraagd. Doe je dat niet, dan is het vaak niet mogelijk om later alsnog een vergoeding voor dat jaar te krijgen. Daarnaast kunnen vorderingen verjaren en bevatten huwelijkse voorwaarden of samenlevingscontracten soms vervaltermijnen waarbinnen aanspraak op een vergoeding gemaakt moet worden. Tijdig handelen kan dus het verschil maken bij het terugvragen van te veel betaalde kosten van de huishouding.

Conclusie

Uit bovenstaande blog blijkt dat het terugvorderen van te veel betaalde kosten van de huishouding niet eenvoudig is. Bij ex-echtgenoten worden huishoudkosten doorgaans uit gemeenschappelijk inkomen voldaan, waardoor terugvordering meestal niet mogelijk is. Alleen wanneer de kosten uit privé-inkomen of -vermogen zijn betaald, is terugvordering in beginsel mogelijk. Voor ex-samenwoners is het van belang om duidelijke afspraken te maken, aangezien er geen wettelijke regeling is voor de verdeling van de kosten. Maar zoals in deze blog aangegeven, is tijdig handelen zeer belangrijk bij het terugvorderen van te veel betaalde huishoudkosten, omdat anders vervaltermijnen of verjaring mogelijk roet in het eten kunnen gooien.

Zoekt u rechtsbijstand bij het terugvorderen van te veel betaalde huishoudkosten? Neem dan gerust contact op met Ellen Leentjes, Veronique Wegter of Ellen van der Dussen.