Update schijnzelfstandigheid: Het handhavingsplan van de Belastingdienst uitgelegd

De opheffing van het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025 heeft voor veel onrust gezorgd bij opdrachtgevers en zzp’ers. Inmiddels zijn we een paar maanden verder en hoor je in de praktijk weinig van de aangekondigde handhaving door de Belastingdienst. Hoe zit dit? En hoe ziet de handhaving van de Belastingdienst eruit volgens het handhavingsplan van de Belastingdienst?

Het handhavingsplan van de Belastingdienst

Al sinds 2023 heeft de Belastingdienst jaarlijks een Handhavingsplan arbeidsrelaties opgesteld.  Ook voor 2025 heeft de Belastingdienst een handhavingsplan opgesteld waarin is uitgelegd hoe de Belastingdienst te werk gaat nu het handhavingsmoratorium per 1 januari 2025 is opgeheven. Het handhavingsplan van de Belastingdienst kun je vinden op de website van de Belastingdienst.

Het handhavingsplan van de Belastingdienst laat zien dat handhaving gericht is op risico’s. Wellicht had iedereen verwacht dat de Belastingdienst direct per 1 januari 2025 zou gaan handhaven bij grote opdrachtgevers in bepaalde sectoren waar het risico op schijnzelfstandigheid groot is, zoals bijvoorbeeld in de zorg, om hiermee een waarschuwing af te geven. Dit gebeurt niet. De strategie van de Belastingdienst is er namelijk op gericht dat burgers en bedrijven zoveel mogelijk uit zichzelf regels naleven, zonder dwingende en kostbare acties van de zijde van de Belastingdienst.

En dit zag je in de afgelopen maanden in de praktijk goed terug. Onder dreiging van de handhaving zijn veel opdrachtgevers zelf al veel kritischer gaan kijken naar hoe zij werken met zzp’ers en hebben zij de arbeidsrelaties met zzp’ers anders ingericht of hebben zij zzp’ers een arbeidsovereenkomst aangeboden.

Het is dan ook niet zo dat de Belastingdienst per 1 januari 2025 veel meer is gaan controleren op schijnzelfstandigheid. De Belastingdienst heeft hier ook simpelweg de mensen niet voor. In het Handhavingsplan van de Belastingdienst voor 2025 valt te lezen dat de Belastingdienst net als voorgaande jaren (slechts) 80 fte inzet voor het thema arbeidsrelaties. Dit benadrukt nogmaals de noodzaak van een risicogerichte en strategische benadering zoals beschreven in het handhavingsplan van de Belastingdienst.

De andere reden dat de handhaving nog op een laag pitje staat, is omdat het kabinet een “zachte landing” heeft toegezegd. Onderdeel hiervan is dat de Belastingdienst geen correctie- en naheffigsaanslagen kan opleggen over de periode tot 1 januari 2025. Het handhavingsplan van de Belastingdienst houdt hier expliciet rekening mee. Dit betekent dat er op dit moment ook nog niet heel veel valt te handhaven. Dit zal natuurlijk in de loop van de tijd wel anders gaan worden.

Hoe handhaaft de Belastingdienst? Het bedrijfsbezoek en boekenonderzoek uitgelegd

Maar als de Belastingdienst gaat handhaven: hoe doen ze dit dan? De handhaving op schijnzelfstandigheid door de Belastingdienst vindt in eerste instantie plaats tijdens een bedrijfsbezoek. Het bedrijfsbezoek en het doel hiervan wordt op voorhand aangekondigd door de Belastingdienst. Tijdens het bedrijfsbezoek gaat de Belastingdienst in gesprek met de ondernemer. Het doel van de Belastingdienst met het bedrijfsbezoek is om een beeld te krijgen van hoe het bedrijf omgaat met de inhuur van zzp’ers. Dit bedrijfsbezoek maakt deel uit van het handhavingsplan van de Belastingdienst. Om een indruk te krijgen van de vragen die hierbij gesteld kunnen worden door de Belastingdienst, kun je de vragenlijst van de Belastingdienst bekijken. De Belastingdienst kan tijdens het bedrijfsbezoek ook nadere stukken opvragen, zoals bijvoorbeeld de overeenkomsten met zzp’ers. Van het bedrijfsbezoek wordt door de Belastingdienst een verslag opgesteld.

Op basis van het bedrijfsbezoek beoordeelt de Belastingdienst of er een reden bestaat voor een vervolgonderzoek in de vorm van een boekenonderzoek. De Belastingdienst kan er ook voor kiezen om eerst alleen een waarschuwing te geven. De Belastingdienst kan ook direct een boekenonderzoek instellen als zij van oordeel is dat er een groot risico op schijnzelfstandigheid bestaat. Vooraf wordt er door de Belastingdienst een controleopdracht vastgesteld die de reikwijdte van het boekenonderzoek bepaalt. Zo kan de Belastingdienst ervoor kiezen om alleen te kijken naar één of meerdere arbeidsrelaties of naar een groep vergelijkbare arbeidsrelaties, maar ook kan de Belastingdienst kiezen voor een volledig onderzoek (als hiervoor voldoende aanleiding bestaat).  Dit alles gebeurt in lijn met het handhavingsplan van de Belastingdienst. In dit handhavingsplan van de Belastingdienst staat ook beschreven hoe zorgvuldig dit type onderzoek moet worden voorbereid en uitgevoerd.

In het kader van het boekenonderzoek kan de Belastingdienst ook een derdenonderzoek instellen. Dit betekent dat zij ook vragen kunnen stellen aan een derde, zoals de zzp’er of een werknemer van een bedrijf. Deze vragen moeten wel gericht zijn op de arbeidsrelatie van de zzp’er of werknemer zelf en mogen niet betrekking hebben op andere vragen over de bedrijfsvoering.

Van het boekenonderzoek wordt door de Belastingdienst een rapportage opgesteld. Als de Belastingdienst vindt dat een arbeidsverhouding met een zelfstandige kwalificeert als een arbeidsovereenkomst, dan kan door de Belastingdienst een correctie- en/of naheffingsaanslag worden opgelegd (en per 1 januari 2026 ook een boete). Dit sluit aan bij de uitgangspunten van het handhavingsplan van de Belastingdienst, dat handhaving koppelt aan duidelijke signalen van risico’s op schijnzelfstandigheid.

Niet eens met naheffingsaanslag?

Als u het niet eens bent met de beslissing van de Belastingdienst heeft u 6 weken de tijd om hiertegen bezwaar te maken. In uw bezwaar legt u uit waarom u het niet eens bent met de beslissing. U kunt dit zelf doen, maar u kunt zich hierbij ook juridisch laten ondersteunen. De Belastingdienst beoordeelt vervolgens of uw bezwaar terecht is. Wijst de Belastingdienst uw bezwaar af, dan kunt u hiertegen nog beroep instellen bij de rechtbank. Het is goed om daarbij het handhavingsplan van de Belastingdienst te betrekken, waarin de werkwijze en uitgangspunten van de handhaving zijn vastgelegd.

Heeft u vragen over het handhavingsplan van de Belastingdienst? Neem gerust contact op met Femke Westra of één van onze andere arbeidsrecht specialisten.