Soortenmanagementplan

Projectontwikkelaars en woningeigenaren lopen bijvoorbeeld bij het isoleren van woningen steeds vaker tegen de regels met betrekking tot soortenbescherming aan. Het soortenmanagementplan moet ontwikkelaars mogelijkheden bieden om sneller aan de slag te kunnen gaan. Maar wat houdt het soortenmanagementplan in en welke mogelijkheden biedt dit plan aan ontwikkelaars en woningeigenaren? En wat is daarin de rol van de gemeente en provincie? In deze blog ga ik op deze vragen in.

Wat is een soortenmanagementplan?

Een soortenmanagementplan is een document dat gemeenten, ontwikkelaars en aannemers een kader biedt om op gestructureerde en efficiënte wijze om te gaan met de regels over soortenbescherming. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan vleermuizen in spouwmuren of (nesten van) vogels onder dakpannen. Een gemeente doet onderzoek naar de aanwezigheid van soorten binnen het gehele bebouwde gebied. Op basis van de uitkomsten van dit onderzoek kan een gemeente verschillende mitigerende en compenserende maatregelen treffen, zoals het realiseren van nieuwe verblijfplaatsen voor de aanwezige soorten. In het soortenmanagementplan wordt in kaart gebracht welke soorten aanwezig zijn en welke maatregelen nodig zijn om verstoring te voorkomen of te compenseren.

Juridische achtergrond van het soortenmanagementplan

Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn de regels met betrekking tot soortenbescherming die voorheen waren opgenomen in de Wet natuurbescherming opgenomen in de Omgevingswet. Op grond van artikel 5.1 lid 2 onder g Omgevingswet is het verboden zonder omgevingsvergunning een flora en fauna activiteit te verrichten. Een flora- en fauna-activiteit wordt in de bijlage bij de Omgevingswet gedefinieerd als een activiteit met mogelijke gevolgen voor van nature in het wild levende dieren of planten. De vergunningplichtige gevallen zijn vervolgens aangewezen in het Besluit activiteiten leefomgeving (Bal).

Het Bal regelt naast de verschillende vergunningplichten, ook dat op degene die een activiteit verricht, een zorgplicht rust. De zorgplicht is neergelegd in artikel 11.27 van het Bal. Deze zorgplicht houdt onder andere in dat moet worden onderzocht of er soorten aanwezig zijn op of nabij de locatie waar de activiteit wordt verricht. Als er soorten op de locatie aanwezig zijn, moeten alle maatregelen worden genomen om nadelige gevolgen voor deze soorten te voorkomen, beperken of ongedaan te maken. Het soortenmanagementplan biedt inzicht in de aanwezigheid van soorten.

In augustus 2023 deed de Afdeling bestuursrechtspraak  van de Raad van State een belangrijke uitspraak over de zorgplicht. Uit deze uitspraak volgt dat de zorgplicht met zich meebrengt dat onderzoek moet worden gedaan naar de aanwezigheid van soorten. Bij het isoleren van spouwmuren moet door middel van ecologisch onderzoek worden onderzocht of er bijvoorbeeld vleermuizen aanwezig zijn. Een ecologisch onderzoek houdt veelal eerst een quickscan in, waarna eventueel nader ecologisch onderzoek vereist is. Op het moment dat niet voldoende onderzoek is gedaan naar de aanwezigheid van soorten, is sprake van een schending van de zorgplicht. Het soortenmanagementplan biedt hiervoor mogelijk een uitkomst.

Generieke ontheffing op basis van het soortenmanagementplan

Het soortenmanagementplan kan bij de provincie worden ingediend. De gemeente kan op basis van dit plan een gebiedsgerichte omgevingsvergunning aanvragen bij het bevoegd gezag van de provincie. Aan de hand van het soortenmanagementplan kan het bevoegd gezag van de provincie beoordelen of de aanwezige soorten niet worden verstoord een dergelijke omgevingsvergunning kan worden verleend conform het toetsingskader dat volgt uit het Besluit kwaliteit leefomgeving.

Een dergelijke gebiedsgerichte omgevingsvergunning houdt in dat binnen het gehele gebied waar de omgevingsvergunning op ziet, handelingen zoals het isoleren van woningen kunnen worden verricht, zonder dat iedere keer afzonderlijk een omgevingsvergunning moet worden aangevraagd. Daarbij moet worden voldaan aan de mitigerende en compenserende maatregelen die de gemeente heeft gesteld in het soortenmanagementplan. Het soortenmanagementplan biedt daarmee de mogelijkheid om zonder voorafgaand onderzoek per woning isolatiewerkzaamheden uit te voeren. Het plan brengt daarmee een aanzienlijke lastenvermindering met zich mee.

Voordelen van een soortenmanagementplan

Een soortenmanagementplan en een daaruit voortvloeiende gebiedsgerichte omgevingsvergunning biedt duidelijkheid voor gemeenten, ontwikkelaars en aannemers met betrekking tot soortenbescherming. Met het soortenmanagementplan heeft een ontwikkelaar meer zekerheid dat hij isolatiewerkzaamheden kan uitvoeren, zonder dat hij het risico loopt daarbij mogelijk diersoorten worden verstoord. Het plan voorkomt dat projecten worden stilgelegd of dat extra vergunningen nodig zijn tijdens de uitvoering.

Daarnaast levert een soortenmanagementplan tijdswinst op, doordat niet per afzonderlijk geval onderzoek moet worden gedaan en een omgevingsvergunning moet worden aangevraagd. Ook worden met het soortenmanagementplan de aanwezige flora en fauna beschermd, zonder dat deze bescherming leidt tot vertragingen voor de projecten.

Conclusie

Het soortenmanagementplan is een belangrijk instrument voor projecten waarbij duurzaamheid en natuurbehoud een belangrijke rol spelen, zoals het geval is bij woningisolatie. Het biedt ontwikkelaars de mogelijkheid om duurzaamheidsdoelen te bereiken, zonder daarbij de bescherming van flora en fauna uit het oog te verliezen of elke keer afzonderlijke procedures met betrekking tot omgevingsvergunningen te moeten doorlopen. Het plan biedt de mogelijkheid om binnen een bepaald gebied efficiënt te kunnen werken, zonder dat voor iedere woning uitvoerig onderzoek moet worden gedaan. Het soortenmanagementplan brengt daarmee naar verwachting een aanzienlijke lastenvermindering met zich mee.

Heeft u nog vragen naar aanleiding van deze blog? Neem dan gerust contact met ons op.