Onmiddellijke voorzieningen van de ondernemingskamer in de enquêteprocedure

Onmiddellijke voorzieningen van de ondernemingskamer in de enquêteprocedure

Ruim een maand geleden heeft de Ondernemingskamer ingegrepen bij Nexperia Holding B.V. (en haar dochter Nexperia B.V.), een van oorsprong Nederlandse chipfabrikant. Bij beschikkingen van 1 en 7 oktober 2025 is, in het kader van een enquêteverzoek, onder meer de CEO geschorst. Ook is in beide vennootschappen een onafhankelijke bestuurder benoemd die beschikt over een beslissende stem in de besluitvorming. Daarnaast zijn de door Wingtech gehouden aandelen in Nexperia Holding B.V., minus één aandeel, ten titel van beheer overgedragen aan een door de Ondernemingskamer benoemde beheerder.

In deze blog over onmiddellijke voorzieningen van de Ondernemingskamer in de enquêteprocedure, die volgt op een eerder blog over de enquêteprocedure als zodanig, behandelen wij:

• de bevoegdheid van de Ondernemingskamer om onmiddellijke voorzieningen te gelasten in het kader van een enquêteprocedure;
• het beoordelingskader van de Ondernemingskamer bij de keuze voor dergelijke voorzieningen; en
• de onmiddellijke voorzieningen die in de praktijk worden toegepast – met verwijzing naar de Nexperia-beschikkingen.

De bevoegdheid van de Ondernemingskamer tot het gelasten van onmiddellijke voorzieningen

Onmiddellijke voorzieningen vormen tijdelijke ordemaatregelen. Zij zijn bedoeld om op korte termijn acute problemen binnen een onderneming te ondervangen, in afwachting van een definitieve uitspraak of eindvoorziening. De wettelijke grondslag is artikel 2:349a BW. Daaruit volgt dat de Ondernemingskamer, op verzoek van een belanghebbende, onmiddellijke voorzieningen kan gelasten indien:

• er gegronde redenen zijn om te twijfelen aan een juist beleid of een juiste gang van zaken; én
• die onmiddellijke voorzieningen in verband met de toestand van de rechtspersoon of in het belang van het onderzoek noodzakelijk zijn.

Uit rechtspraak en literatuur blijkt dat de Ondernemingskamer ruime beoordelingsvrijheid heeft om andere passende voorzieningen te kiezen dan die in het verzoek zijn genoemd. De onmiddellijke voorziening moet echter noodzakelijk zijn, proportioneel in verhouding tot het doel, en passen binnen het kader van het enquêterecht. Ondanks dat de onmiddellijke voorziening van tijdelijke aard is kan het onomkeerbare gevolgen hebben. Bijvoorbeeld bij schorsing van bestuurders of bij overdracht van aandelen. In uitzonderlijke gevallen kan de Ondernemingskamer op grond van artikel 2:8 BW ook onmiddellijke voorzieningen treffen die afwijken van dwingend recht, mits dit zorgvuldig wordt gemotiveerd.

Het beoordelingskader bij de keuze voor een onmiddellijke voorziening

Wanneer vaststaat dat onmiddellijke voorzieningen nodig zijn, volgt de vraag welke maatregel passend is. De Ondernemingskamer moet daarbij de belangen van de vennootschap en de belanghebbenden (aandeelhouders, bestuurders, commissarissen) betrekken. Tegelijkertijd geldt dat zij:

• niet verder mag gaan dan noodzakelijk (proportionaliteit);
• in beginsel moet kiezen voor de minst ingrijpende maatregel die het doel bereikt; en
• niet de rol van de ondernemer mag overnemen door zelf duurzaam beleid af te dwingen.

In de Nexperia-zaak waren de omstandigheden (tegenstrijdig belang, governance-risico’s, externe sanctiedreiging) dermate ernstig dat de Ondernemingskamer tot vergaande voorzieningen heeft getroffen.

Wat speelde er bij Nexperia?

Voordat de Ondernemingskamer onmiddellijke voorzieningen kan gelasten, moet zij vaststellen dat er gegronde redenen bestaan om te twijfelen aan een juist beleid en een juiste gang van zaken van de rechtspersoon. In de Nexperia-beschikkingen oordeelde de Ondernemingskamer dat daarvan sprake was.

De eerste groep twijfelpunten betrof een tegenstrijdig belang van de CEO. Via gelieerde vennootschappen had hij grote transacties met Nexperia lopen, terwijl niet voldoende gewaarborgd was dat hij bij die transacties het vennootschappelijk belang van Nexperia voorop stelde.

De tweede groep twijfels hing samen met de governance-toezeggingen die Nexperia aan het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat had gedaan, onder meer over de instelling van een raad van commissarissen en versterkt toezicht. Vorig jaar werd duidelijk dat Wingtech, de indirecte Chinese aandeelhouder van Nexperia, op de Amerikaanse Entity List kwam te staan, waarna ook exportrestricties voor indirecte meerderheidsbelangen steeds reëler werden. Juist tegen die achtergrond vond de Ondernemingskamer dat het bestuur onvoldoende maatregelen had getroffen om die risico’s te beheersen.

De Ondernemingskamer oordeelde dat de toestand van Nexperia de inzet van onmiddellijke voorzieningen rechtvaardigde. De CEO werd geschorst, een onafhankelijke, niet-Chinese bestuurder met een beslissende stem werd benoemd, en het aandelenbelang van Wingtech werd deels onder beheer gesteld.

Het ex parte-karakter van de eerste beschikking (1 oktober 2025) maakt de zaak extra opvallend.

Voorbeelden van getroffen voorzieningen door de Ondernemingskamer

De wet noemt geen uitputtende lijst van mogelijke onmiddellijke voorzieningen. In de praktijk worden de volgende categorieën onmiddellijke voorzieningen vaak toegepast:

1. Ingrijpen in de samenstelling van organen

• schorsing of ontslag van bestuurders of commissarissen; en
• benoeming van tijdelijke bestuurders of commissarissen.

In de Nexperia-zaak waren het tegenstrijdig belang en de handelwijze van de CEO aanleiding voor schorsing van de CEO en de benoeming van een onafhankelijke bestuurder met doorslaggevende stem.

2. Ingrijpen in de toedeling van bevoegdheden

• overdracht van aandelen ten titel van beheer aan een door de Ondernemingskamer aangestelde beheerder.

In de Nexperia-zaak zijn de door Wingtech gehouden aandelen, minus één aandeel, onder beheer gesteld van een beheerder.

3. Ingrijpen in besluitvorming

• tijdelijke schorsing van stemrechten of opschorting van besluitvorming over bepaalde onderwerpen; en
• opschorting of schorsing van reeds genomen besluiten.

Deze onmiddellijke voorzieningen kunnen worden gelast om te voorkomen dat gedurende de enquête onomkeerbare stappen worden genomen.

4. Buiten werking stellen van statutaire of reglementaire bepalingen

• Tijdelijk buiten werking stellen van statutaire bepalingen die de ruimte van (tijdelijk) bestuurders beperken of het toezicht verzwakken.

Bij Nexperia werd bijvoorbeeld de werking van een bepaling in het bestuursreglement opgeschort zodat de nieuw benoemde bestuurder effectief kon optreden.

Conclusie – de Ondernemingskamer in een enquêteprocedure

De Ondernemingskamer heeft in de enquêteprocedure een krachtig instrumentarium tot haar beschikking. Onmiddellijke voorzieningen zijn tijdelijk, maar de impact kan verstrekkend zijn. De Nexperia-beschikkingen tonen dat, zelfs bij een grote onderneming, de interventiekans reëel is wanneer sprake is van ernstige governance-risico’s en externe druk.

Voor bestuurders, aandeelhouders en commissarissen geldt dat tijdig juridisch advies raadzaam is zodra een enquêteverzoek of verzoek om onmiddellijke voorzieningen in zicht komt. De gevolgen zijn immers snel, en de interventie-opties van de Ondernemingskamer breed.

Bent u benieuwd naar de mogelijke impact van een dergelijk traject in uw onderneming? Neem contact op met ons team Ondernemingsrecht.