Het belang van de mededelingsplicht bij een verzekeringsaanvraag

Bij het aanvragen van een verzekering rust op de aanvrager van een verzekering een wettelijke mededelingsplicht: alle feiten waarvan hij weet, of behoort te begrijpen, dat deze van belang zijn voor de beoordeling van het risico door de verzekeraar, moeten worden gemeld. Het doel is simpel: de verzekeraar wil kunnen beoordelen of zij de gevraagde verzekering wil afgeven. Informatie over bijvoorbeeld het schadeverleden, medische situatie of strafrechtelijk verleden kan voor een verzekeraar van belang zijn om te beoordelen of en zo ja tegen welke voorwaarden zij een bepaald risico wenst te verzekeren. Die informatie kan voor een verzekeraar dus ook aanleiding zijn om een verzekering te weigeren. De naleving van de mededelingsplicht vormt daarmee een cruciale schakel bij de verzekeringsaanvraag.

Het aanvraagformulier als toetsingsinstrument

Een belangrijk instrument voor de verzekeraar om de door haar gewenste informatie te verkrijgen, is het verzekeringsaanvraagformulier. De aanvrager van de verzekering dient dit aanvraagformulier naar waarheid in te vullen. De vragen zijn doorgaans algemeen geformuleerd en dienen vaak te worden beantwoord met een eenvoudig “ja” of “nee”. Juist daarom is het van belang dat verzekerden zich bewust zijn van hun mededelingsplicht, ook bij ogenschijnlijk eenvoudige vragen.

Het correct invullen van het aanvraagformulier is essentieel om aan de mededelingsplicht te voldoen. Indien twijfel bestaat over wat gemeld moet worden, is het raadzaam om informatie liever wél dan niet te verstrekken. Zo voorkomt de aanvrager dat hij later wordt geconfronteerd met een beroep van de verzekeraar op schending van de mededelingsplicht.  

Maar wat gebeurt er als een verzekeraar (achteraf) van oordeel is dat de vragen op het aanvraagformulier niet volledig of juist zijn ingevuld? Kan een verzekeraar zich dan zomaar op het standpunt stellen dat zij bij een (volledig) juiste kennis van zaken de verzekering niet had afgegeven en dus niet verplicht is tot uitkering van de schade.

Uitspraak Hoge Raad

Over deze vraag heeft de Hoge Raad op 7 februari 2025 (ECLI:NL:HR:2025:186) een belangrijke uitspraak gedaan. In deze zaak had een verzekeraar in 2007 een garageverzekering afgegeven aan een autobedrijf. In dat verband had de statutair bestuurder van het autobedrijf op het aanvraagformulier de vraag “Is sprake geweest van aanraking met politie/justitie ter zake van (verdenking van) het plegen van een misdrijf?” met ‘nee’ beantwoord. De verzekering is vervolgens afgegeven.

Drie jaar later is het autobedrijf getroffen door brand, waarbij het pand en de bedrijfsvoorraad verloren is gegaan. Het prijskaartje van de schade bedroeg ruim 7 ton. De schade is vervolgens gemeld bij de verzekeraar maar de verzekeraar weigerde de schade uit te keren. De verzekeraar stelde dat het autobedrijf niet aan haar mededelingsplicht had voldaan. Uit onderzoek bleek dat de statutair bestuurder voorafgaand aan de aanvraag van de verzekering een gevangenisstraf had uitgezeten en hij onderwerp van een FIOD-onderzoek was geweest wegens belastingfraude. De verzekeraar stelde daarom dat het autobedrijf de hiervoor geciteerde vraag niet met ‘nee’ had mogen beantwoorden.

Wettelijk kader en interpretatie van vragen

Uit de Wet (artikel 7:928 lid 5 BW) volgt dat een verzekerde alleen verplicht is feiten omtrent het strafrechtelijk verleden mee te delen als de verzekeraar omtrent dat verleden een vraag heeft gesteld in “niet voor misverstand vatbare termen”. Deze bepaling vormt daarmee een begrenzing van de mededelingsplicht.  Volgens het autobedrijf was de op het aanvraagformulier gestelde vraag te ruim en algemeen geformuleerd, wat bij een verzekerde kan leiden tot misverstanden. De vraag was namelijk niet beperkt tot bepaalde soorten misdrijven en het was onvoldoende duidelijk wat wordt bedoeld met de term “aanraking met politie of justitie”.

Oordeel van de Hoge Raad

De Hoge Raad deelt die opvatting niet en heeft geoordeeld dat, hoewel de vraagstelling ruim en algemeen geformuleerd was, de verzekerde in dit specifieke geval had moeten begrijpen dat de verzekeraar op de hoogte wilde zijn van het strafrechtelijk verleden. De mededelingsplicht vervalt niet automatisch bij een vage vraagstelling; het komt aan op de vraag of voor de verzekeringnemer redelijkerwijs geen misverstand kon bestaan dat de verzekeraar bepaalde feiten wenste te vernemen. Het autobedrijf had de vraag over het strafrechtelijk verleden dus niet met ‘nee’ mogen beantwoorden. Nu het autobedrijf dat wel had gedaan heeft ze haar mededelingsplicht geschonden op grond waarvan de verzekeraar de uitkering voor de brandschade mocht weigeren.

Tot slot

Deze uitspraak benadrukt het belang voor een verzekerde om de op het aanvraagformulier voor een verzekering geformuleerde vragen zorgvuldig te lezen en te beantwoorden, zelfs als de vraagstelling mogelijk niet perfect is geformuleerd. Als dat niet gebeurt, bestaat het risico dat (pas jaren later) bij het ontstaan van schade een verzekeraar de uitkering kan weigeren omdat de vragen op het aanvraagformulier niet juist zijn beantwoord. Juist omdat mededelingsplichten in de praktijk op verschillende manieren kunnen worden uitgelegd, is het belangrijk om bij elke verzekeringsaanvraag nauwkeurig te werk te gaan.

Een zorgvuldige omgang met de mededelingsplicht voorkomt juridische discussies achteraf én verhoogt de kans op een soepele schadeafhandeling. Wij adviseren en begeleiden u graag bij het correct naleven van uw mededelingsplicht en het opstellen van verzekeringsaanvragen, zodat u problemen bij schadeclaims voorkomt. Wilt u zeker weten dat uw verzekeringszaken juridisch goed geregeld zijn? Neem dan contact op met onze advocaat verzekeringsrecht.