AI en Auteursrecht

Nieuwe creativiteit, nieuwe juridische vraagstukken
De opkomst van generatieve AI (artificial intelligence) – systemen die zelfstandig teksten, beelden, code of muziek kunnen creëren – stelt het klassieke auteursrecht voor fundamentele vragen. Wie is de maker van AI-output? Wie mag deze content gebruiken, bewerken of exploiteren? Kunnen ontwikkelaars auteursrecht claimen op AI-systemen? En wanneer is sprake van een inbreuk op bestaande werken – en wie is daar dan voor verantwoordelijk?

Deze vragen raken aan de kern van de verhouding tussen AI en auteursrecht. Het juridische kader rondom creativiteit verandert snel door de inzet van kunstmatige intelligentie. Daardoor komen deze twee zaken steeds vaker met elkaar in aanraking in uiteenlopende sectoren, van media tot softwareontwikkeling. Het is van groot belang dat organisaties zich bewust zijn van de risico's, verantwoordelijkheden en mogelijke bescherming wanneer zij gebruikmaken van AI-technologie bij het creëren van content. Deze ontwikkeling maakt duidelijk dat AI en auteursrecht niet los van elkaar kunnen worden gezien.

Wanneer is AI-gegenereerde output beschermd onder het auteursrecht?

In Nederland ontstaat auteursrecht alleen als een werk een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt. Dat betekent dat het werk voortkomt uit scheppende menselijke arbeid, waarbij de maker vrije en creatieve keuzes heeft gemaakt.

Bij generatieve AI is de output vaak het resultaat van een grotendeels geautomatiseerd proces op basis van ingevoerde prompts. De vraag is dan of het resultaat nog aan menselijke creativiteit is toe te rekenen. Wanneer de menselijke inbreng ontbreekt, is de AI-gegeneerde output doorgaans geen auteursrechtelijk beschermd werk. In dat geval ontbreekt het persoonlijk stempel van de maker dat nodig is voor bescherming onder het auteursrecht.

Toch zijn er situaties denkbaar waarin de menselijke input zó bepalend is, dat alsnog sprake kan zijn van auteursrecht. In dat geval komt AI en auteursrecht samen in een complexe beoordeling van de creatieve bijdrage. Denk aan zeer specifieke, creatieve prompts die leiden tot unieke en doelgerichte output. Of een werk auteursrechtelijke bescherming geniet, vereist een beoordeling per geval. Onze IE-recht advocaten ondersteunen u daarbij.

AI als inbreukmaker op bestaande auteursrechten

Veel AI-systemen worden getraind op datasets die teksten, afbeeldingen, code of andere auteursrechtelijk beschermde werken bevatten. Vaak is onduidelijk of rechthebbenden hiervoor toestemming hebben gegeven. Dat roept belangrijke juridische vragen op:

• Is het toegestaan om beschermde werken te gebruiken voor training van AI?
• Wie is aansprakelijk als AI-gegeneerde output sterk lijkt op een bestaand werk?
• Wat als uw eigen werk zonder toestemming is opgenomen in trainingsdata?

Onze IE-recht advocaten kunnen u ondersteunen bij het in kaart brengen van juridische risico’s en het beschermen van uw eigen werken.

Auteursrecht op AI-systemen zelf

Hoewel AI-output niet altijd beschermd is, kunnen AI-systemen zelf – of onderdelen daarvan – wél auteursrechtelijk beschermd zijn. Bij AI en auteursrecht gaat het dan om bescherming van broncode, de structuur van trainingsdata, en specifieke modellen die door creatieve keuzes zijn ontwikkeld. Ontwikkelaars kunnen aanspraak maken op auteursrechten zolang het werk een eigen oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt.

Voor ontwikkelaars is het belangrijk om duidelijke afspraken te maken over intellectueel eigendom en gebruiksrechten van AI-systemen. Ook het zorgvuldig omgaan met open source-componenten is essentieel. Onze specialisten op het gebied van AI en auteursrecht helpen bij het opstellen van contracten, licentievoorwaarden en het vastleggen van IE-rechten.

Onze expertise op het gebied van AI en auteursrecht

Yspeert advocaten beschikt over diepgaande juridische en technische kennis van AI en auteursrecht. Wij adviseren bedrijven, ontwikkelaars en contentmakers over:

• de bescherming van AI-gegeneerde werken;
• de juridische implicaties van het trainen en inzetten van AI;
• aansprakelijkheid bij vermeende inbreuk op auteursrechten;
• contractuele afspraken (bv. licenties) rondom AI-systemen;
• het beschermen van intellectuele eigendomsrechten binnen AI-ontwikkeltrajecten.

Wilt u weten wat AI en auteursrecht betekenen voor uw organisatie? Of wilt u weten welke gevolgen generatieve AI heeft voor uw intellectuele eigendom, contracten of aansprakelijkheid? Onze  IE-recht advocaten helpen u graag verder. Neem contact op voor een oriënterend gesprek over de juridische kansen en risico’s van AI voor uw onderneming.