De energietransitie is in volle gang en waterstof speelt hierin een steeds prominentere rol. Overheden en grote bedrijven staan voor de uitdaging om hun energievoorziening te verduurzamen en tegelijkertijd te voldoen aan steeds strengere klimaatdoelstellingen. Waterstof wordt gezien als een van de meest veelbelovende oplossingen om deze ambities waar te maken. Maar de ontwikkeling van een robuuste waterstofinfrastructuur en de bijbehorende regulering zijn cruciaal om de potentie van waterstof daadwerkelijk te benutten.
Waterstof ontwikkelt zich razendsnel tot een onmisbare schakel in de energietransitie. Deze veelzijdige energiedrager biedt unieke kansen voor verduurzaming van industrie, mobiliteit en de gebouwde omgeving. Waar waterstof voorheen vooral uit aardgas werd geproduceerd (grijze en blauwe waterstof), verschuift de focus nu in hoog tempo naar groene waterstof: geproduceerd via elektrolyse met duurzame elektriciteit en volledig CO₂-vrij.
De Nederlandse overheid investeert fors in de opschaling van groene waterstof. In juli 2025 is ruim €700 miljoen subsidie toegekend aan elf grootschalige projecten voor duurzame waterstofproductie, goed voor zo’n 602 megawatt aan elektrolysecapaciteit. Dit is meer dan drie keer zoveel als de grootste waterstoffabriek die momenteel in aanbouw is. De gesubsidieerde projecten richten zich vooral op de industrie, raffinaderijen en tankstations, en maken het mogelijk om duizenden vrachtwagens een jaar lang op waterstof te laten rijden.
De Europese Unie heeft ambitieuze doelen gesteld: in 2030 moet de CO₂-uitstoot met minstens 55% zijn gereduceerd ten opzichte van 1990, en in 2050 moet Europa klimaatneutraal zijn. Waterstof is een van de pijlers onder deze strategie. De EU streeft naar een snelle opschaling van elektrolysecapaciteit en productie van groene waterstof, met als doel in 2030 minimaal 40 GW aan elektrolyse-installaties en 10 miljoen ton waterstofproductie. Toch blijkt uit recente rapporten van de Europese Rekenkamer en toezichthouder ACER dat deze doelstellingen mogelijk te ambitieus zijn.
Nederland volgt de Europese lijn en werkt aan een nationaal waterstofprogramma. De focus ligt op het ontwikkelen van een geïntegreerde waterstofinfrastructuur, het stimuleren van vraag en aanbod, en het creëren van een aantrekkelijk investeringsklimaat. In het Klimaatakkoord is vastgelegd dat Nederland in 2030 ten minste 4 GW aan elektrolysevermogen wil realiseren, met een routekaart die inzet op verdere groei richting 2050. De samenwerking met buurlanden als Duitsland en België is hierbij essentieel, gezien de internationale dimensie van de waterstofmarkt. Zo zijn er gezamenlijke regelingen gestart om de import van duurzame waterstof naar Noordwest-Europa te versnellen, en wordt er gewerkt aan grensoverschrijdende infrastructuur en harmonisatie van regelgeving.
De komende jaren staan in het teken van het omzetten van Europese regelgeving naar nationale wetgeving, het versnellen van investeringen en het verder uitbouwen van internationale samenwerking. De Nederlandse overheid werkt momenteel aan nieuwe wetgeving en verwacht uiterlijk in 2026 de Energiewet te hebben aangepast aan de Europese kaders
De ontwikkeling van waterstofinfrastructuur vraagt om een solide en toekomstbestendig juridisch kader. De Europese Unie heeft in 2024 het ‘Hydrogen and Decarbonised Gas Market Package’ officieel aangenomen. Dit pakket vormt het fundament voor een geharmoniseerde Europese waterstofmarkt en regelt onder meer dat derden non-discriminatoire toegang krijgen tot waterstofnetten, terminals en opslagfaciliteiten. Ook worden vergunningprocedures gestroomlijnd, met maximale doorlooptijden en één centraal aanspreekpunt voor initiatiefnemers. Bestaande aardgasleidingen kunnen, onder voorwaarden, worden omgebouwd voor waterstoftransport, waardoor de transitie betaalbaar en efficiënt blijft. Daarnaast schrijft de nieuwe regelgeving voor dat waterstofactiviteiten boekhoudkundig gescheiden moeten zijn van andere bedrijfsactiviteiten, om marktwerking en transparantie te waarborgen. Ook komt er een Europees certificeringssysteem voor (laag-koolstof) waterstof en wordt het netwerk van Europese waterstofnetbeheerders (ENNOH) opgericht om grensoverschrijdende infrastructuur te faciliteren.
Op nationaal niveau werkt het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat aan de implementatie van deze Europese kaders, onder meer via aanpassingen in de Gaswet en de nieuwe Energiewet. Het wetsvoorstel voor de implementatie van het Europese waterstof- en gasdecarbonisatiepakket wordt in de tweede helft van 2025 verwacht. Hiermee worden de rechten en plichten van alle partijen in de waterstofketen juridisch verankerd. Ook wordt gewerkt aan de uitrol van het landelijke waterstoftransportnet en aan transparante tariefstructuren, in nauwe samenwerking met de Autoriteit Consument & Mark. Deze maatregelen vormen samen een belangrijke basis voor verdere ontwikkeling van de waterstofinfrastructuur in Nederland.
Voor bedrijven die willen aansluiten op het nationale waterstofnetwerk gelden heldere spelregels:
Bedrijven doen er verstandig aan om in een vroeg stadium rekening te houden met deze eisen, bijvoorbeeld bij de planvorming van nieuwe installaties of de ombouw van bestaande infrastructuur.
Wilt u meer weten over de juridische aspecten van waterstofinfrastructuur? Of zoekt u ondersteuning bij de realisatie van uw waterstofproject? Neem vrijblijvend contact op met Yspeert advocaten. Wij denken graag met u mee en bieden maatwerkadvies voor overheden en bedrijven die voorop willen lopen in de energietransitie.
Elzelou Grit is advocaat en vennoot bij Yspeert advocaten. Elzelou is specialist in omgevingsrecht met een sterke focus op energievraagstukken. Zij adviseert overheden en bedrijven bij complexe vergunningtrajecten, wind- en zonneparken, en vestiging van energie-intensieve industrie. Dankzij haar ervaring aan zowel publieke als private zijde, haar Grotius-opleiding en haar strategisch inzicht, biedt zij juridisch houdbare én praktisch uitvoerbare oplossingen.Elzelou combineert zij diepgaande vakkennis met bestuurlijke sensitiviteit, waardoor zij cliënten effectief begeleidt in procedures en beleidsontwikkeling.
Team energierecht:
Neem contact op
.webp)
