Retentierecht

Het retentierecht: een krachtig middel om je vordering te innen?

Stelt u zich voor: u heeft een machine gerepareerd, maar krijgt niet betaald door de eigenaar. Wat doet u dan? Geeft u toch de machine terug, of houdt u die onder zich totdat betaald wordt? In de kern is dat wat het retentierecht is: een zaak niet teruggeven, in afwachting van betaling. Hoe zit dat nu dan precies en wanneer mag je dit recht gebruiken? In dit blog zet ik de belangrijkste punten om rekening mee te houden uiteen.

Wat is het?

Het retentierecht geeft de schuldeiser een wettelijk middel om af te dwingen dat de schuldenaar betaalt. Kortgezegd is het de bevoegdheid van de schuldeiser (de retentor), om de nakoming van een verplichting tot afgifte van een zaak op te schorten, totdat betaling van een openstaande vordering heeft plaatsgevonden. Dit is vooral relevant in situaties waarin een schuldeiser al prestaties heeft geleverd, maar de schuldenaar zijn betalingsverplichting niet nakomt. Denk aan een aannemer die een gebouw onder zich houdt totdat de opdrachtgever betaalt. Of denk aan een garagehouder die een gerepareerde auto niet teruggeeft zolang de factuur niet wordt voldaan.

Voorwaarden voor inroeping van dit recht

Om met succes een beroep op het retentierecht te kunnen doen, moet aan drie wettelijke voorwaarden worden voldaan. In de eerste plaats dient de schuldeiser te beschikken over een opeisbare vordering. Daarnaast is vereist dat de zaak waarop het retentierecht wordt uitgeoefend zich in de feitelijke macht van de schuldeiser bevindt. Tot slot moet er voldoende samenhang bestaan tussen de vordering en de verplichting tot afgifte van de zaak. Wordt aan één of meer van deze voorwaarden niet voldaan, dan kun je dit middel niet inzetten om betaald te krijgen. Doe je dat wel, dan handel je onrechtmatig.

Onrechtmatige uitoefening van het retentierecht

Het retentierecht kan voor een schuldeiser een krachtig middel zijn om nakoming van een betalingsverplichting af te dwingen. Toch is uitoefening van dit recht niet geheel zonder risico’s. Zo kwam de rechtbank Amsterdam in juli 2024 nog tot het oordeel dat dit recht ten onrechte en daarmee onrechtmatig werd uitgeoefend. Deze zaak ging om een auto-eigenaar die zijn auto ter reparatie naar een garage bracht. De garage heeft reparatiewerkzaamheden uitgevoerd en heeft daarvoor facturen gestuurd. De eigenaar van de auto betaalde deze facturen echter niet. Korte tijd later heeft de eigenaar zijn auto opnieuw naar de garage gebracht, ditmaal om de verlichting van de auto te laten repareren. De garagehouder beriep zich vervolgens op het retentierecht en hield de auto onder zich om betaling van de nog openstaande facturen af te dwingen. De rechtbank oordeelde dat het onder zich houden van de auto, nadat die eerst werd afgegeven aan de eigenaar en de auto nadien voor een ándere reparatie naar de garage werd gebracht, onrechtmatig is. In dit geval bestaat er volgens de rechtbank onvoldoende samenhang tussen de vordering tot betaling van de openstaande facturen en de verplichting tot afgifte van de zaak. De rechtbank veroordeelde de garagehouder om de schade van de auto-eigenaar te vergoeden.[1]

Uit deze zaak volgt dat het van belang is dat er voldoende samenhang bestaat tussen de vordering en de verplichting tot afgifte van de zaak. Als een schuldeiser zich onterecht beroept op het retentierecht, kan dit leiden tot een verplichting om de schade van de schuldenaar te vergoeden, omdat dan onrechtmatig gehandeld is.

[1] Rb. Amsterdam, 19 juli 2024, ECLI:NL:RBAMS:2024:5626.

Conclusie

Het retentierecht is een krachtig pressiemiddel dat strekt ter bescherming van de schuldeiser wiens vordering door de schuldenaar niet wordt voldaan.

Voor het ontstaan van een geldig  bestaan drie vereisten. Ten eerste moet sprake zijn van een opeisbare vordering op de schuldenaar. Daarnaast is vereist dat de schuldeiser de feitelijke macht heeft over de zaak die hij weigert af te geven. Tot slot moet er voldoende samenhang bestaan tussen de vordering en de verplichting tot afgifte van de zaak.

Uitoefening van het retentierecht is niet geheel zonder risico’s. Als een schuldeiser zich hier ten onrechte op beroept, dan kan dit leiden tot een verplichting tot schadevergoeding. Het is dus van belang dat aan álle drie vereisten is voldaan. Wilt u weten of in uw geval aan de vereisten voldaan is, of wordt u geconfronteerd met iemand die tegenover u een beroep op het  doet, neem dan gerust contact op met mr. ing. J.G.H. Meijerink, of één van onze andere specialisten.