Bankvragen in het kader van het Wwft-cliëntenonderzoek: schending van de privacy of moet u de vragen beantwoorden?

Banken spelen een sleutelrol bij de toegang van consumenten en ondernemingen tot het financiële systeem. Zonder bankrekening is deelnemen aan het maatschappelijk verkeer onmogelijk. Banken hebben echter nóg een belangrijke functie: het financiële systeem beschermen tegen misbruik en criminaliteit, door controle op de toegang van dat systeem. Dat is de poortwachtersfunctie. Op grond van de Wwft moeten banken bij de acceptatie van nieuwe klanten het doel en de beoogde aard van de relatie vaststellen en die relatie vervolgens doorlopend monitoren, het zogenoemde cliëntenonderzoek. De bank moet als poortwachter middels dit cliëntenonderzoek voorkomen dat er misbruik van het financiële systeem wordt gemaakt. In goed Nederlands hebben we het dan over Anti-Money Laundering (AML), Client Due Diligence (CDD) en Know Your Customer (KYC).

Een belangrijke uitwerking van de poortwachtersfunctie is het verplichte cliëntenonderzoek. Dit onderzoek moet zowel voorafgaand aan als gedurende het verlenen van een bancaire dienst worden uitgevoerd. Kan de bank het cliëntenonderzoek niet (naar behoren) uitvoeren? Dan mag de bank geen rekening openen of moet de klantrelatie worden beëindigd. In de praktijk doet de bank het cliëntonderzoek door vragen te stellen. U krijgt dan vragen of vragenlijsten, waarop de bank antwoorden wil krijgen. De vragen gaan veelal over de herkomst van het saldo dan wel bepaalde ontvangsten of stortingen. De vragen kunnen ver gaan. Hoe verhoudt zich dat tot uw recht op privacy? Hoe ver gaat het recht van banken om vragen te stellen? Kunt u zich in voorkomend gevallen beroepen op uw recht op privacy of moet u echt alle vragen beantwoorden?

Uw recht op privacy is geregeld in de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Elke keer dat persoonsgegevens worden verwerkt, is dat een inbreuk op de privacy van de betrokkenen. Persoonsgegevens mogen daarom alleen worden verwerkt als daarvoor een geldige grondslag bestaat. In de AVG staan zes verschillende grondslagen (klik hier voor meer informatie).
Een daarvan is als er een wettelijke plicht tot verwerking is. De Wwft verplicht banken als gezegd om cliëntenonderzoek te doen. Dat is zo’n wettelijke plicht. Die houdt in dat de bank u op grond van de Wwft vragen mag stellen en uw persoonsgegevens mag verwerken voor het cliëntenonderzoek. 

Maar niet alleen op grond van de Wwft mag (of moet) de bank u vragen stellen voor het cliëntenonderzoek. Zij mag dit ook doen op basis van de Algemene Bankvoorwaarden (ABV). De ABV zijn de basisregels voor de relatie tussen de bank en haar klant, een soort “grondwet” van de banken. Alle banken in Nederland hanteren dezelfde ABV maar passen in aanvulling daarop vaak ook nog nadere sets voorwaarden toe. De ABV gelden voor zowel particuliere als zakelijke klanten. Voor meer informatie omtrent de ABV kunt u terecht op de site van de Nederlandse Vereniging van Banken.
Op basis van de ABV (meer in het bijzonder artikel 2 lid 2) moet u als klant (na eventuele vragen van de bank) openheid van zaken geven binnen een cliëntenonderzoek, zodat de bank kan voldoen aan haar wettelijke verplichtingen. Maar niet alleen als de bank u vragen stelt, moet u informatie verstrekken; ook wanneer het u duidelijk is dat bepaalde informatie relevant is voor de bank, moet u die informatie uit eigen beweging verstrekken.

De bevoegdheid van de bank om vragen te stellen binnen een cliëntenonderzoek is echter niet onbegrensd. De informatie die de bank opvraagt, moet namelijk wel proportioneel en noodzakelijk zijn om de doelstellingen van de Wwft na te leven. Oftewel: het moet in verhouding staan tot het doel van de Wwft.

Banken zijn op basis van de wet verplicht cliëntenonderzoek te doen ter voorkoming van misbruik van het financiële systeem. Hoewel dit in sommige gevallen vragen wringt met het recht op privacy, kan de bank u om nadere informatie vragen over transacties op uw rekening of over uw bedrijfsvoering. Wanneer vragen niet volledig of tijdig worden beantwoord, kan (en mag) de bank de klantrelatie beindigen. 

Heeft u een vraag over bovenstaande blog of bent u geconfronteerd met vragen van uw bank in het kader van onderzoekplicht naar haar klanten en diens transacties (cliëntenonderzoek Wwft)? Neem dan vooral contact op met een van onze financieel recht specialisten, wij helpen u graag.