De zorgplicht van de bank in geval van de overdracht van een kredietportefeuille

Het komt regelmatig voor dat kredietnemers niet meer aan de verplichtingen uit de met de bank afgesloten kredietovereenkomst kunnen voldoen. Zij kunnen bijvoorbeeld door financiële problemen de rente en/of aflossing niet langer betalen. Voor banken is dit een risicovolle situatie. Daarom dragen zij dergelijke kredieten soms over aan derde partijen. Hier komt de bancaire zorgplicht om de hoek kijken. Over de bancaire zorgplicht kunt u meer lezen in de blog: “Zorgplicht van banken bij kredietverlening: hoe zit het?”.

Als de kredietovereenkomst wordt overgenomen door een derde, wat betekent dit dan voor de zorgplicht? Komt de kredietnemer dan in een slechtere positie terecht? Of gaat deze zorgplicht mee over bij de overname van de overeenkomst of vordering? Het antwoord op deze vragen leest u in dit blog.

Op de bank rust een bijzondere zorgplicht. Deze zorgplicht houdt in dat de bank particuliere klanten moet beschermen tegen het gevaar van eigen lichtvaardigheid of gebrek aan inzicht. Hoe ver deze zorgplicht reikt, hangt af van de kennis en deskundigheid van de klant. Gaat het om een zakelijke klant, dan reikt de zorgplicht minder ver. Van een zakelijke partij mag over het algemeen namelijk meer kennis en deskundigheid worden verwacht, waardoor minder ondersteuning van de bank wordt verlangd. Lees voor meer informatie over de bijzondere zorgplicht van de bank onze blog: ‘De aansprakelijkheid van de bank’.

Op het moment dat een bank een kredietovereenkomst overdraagt, krijgt een kredietnemer te maken met een nieuwe contractspartij. Deze nieuwe contractspartij kan een andere bank zijn, maar ook een derde die geen bank is. Het kan zijn dat die nieuwe schuldeiser zich anders opstelt. Denk bijvoorbeeld aan het verlies van service en ondersteuning, niet langer bereid zijn om een betalingsregeling te treffen of een aanvullend krediet te verschaffen. De bank dient haar zorgplicht ook bij de overdracht van een kredietovereenkomst in acht te nemen. Dit houdt in dat de bank onderzoek moet doen naar de mogelijke overnemer. De bank moet onderzoeken of deze partij de financiële dienstverlening straks ook zorgvuldig uitvoert en voldoende rekening houdt met de belangen  van de kredietnemer. De bank moet er dus eigenlijk voor zorgen dat de kredietnemer niet in een (te) nadelige positie komt te verkeren door de overname.

Overname van het krediet door een bank
Veel banken hebben de Algemene Bankvoorwaarden (ABV) van toepassing verklaard op contracten met kredietnemers. De ABV bevatten spelregels die zien op de relatie tussen de kredietnemer en de bank. Uit de ABV volgt dat als een kredietovereenkomst wordt overgenomen door een andere bank, van u verlangd wordt daaraan mee te werken. Van de nieuwe bank mag namelijk worden verwacht dat dezelfde zorg in acht wordt genomen. Van schade aan uw zijde zal dan geen sprake zijn. U stemt in met de overname, zonder te weten wie de overeenkomst overneemt. In dit geval moet de bank waar u de kredietovereenkomst oorspronkelijk heeft afgesloten scherp zijn op het waarborgen van uw belangen.

Overname door een derde die geen bank is
Niet alleen banken nemen kredietovereenkomsten over. Het kan ook om een investeerder gaan. In dat geval weegt de zorgplicht van de bank zwaarder, omdat het nu niet om een bank met een eigen zorgplicht gaat. De huidige bank zal dus scherp moeten nagaan of de belangen van de kredietnemer straks voldoende worden gewaarborgd. De bank moet ervoor zorgen dat de overnemende partij eenzelfde soort zorg draagt voor de belangen van de kredietnemer, zoals de kredietnemer was. Ook dat hoort tot de zorgplicht van een bank.

Voor de overname door een derde die geen bank is, is instemming en medewerking van een bank vereist. Wanneer de kredietnemer instemt met de overname en meewerkt, dan kan de kredietnemer nog slechts in bijzondere gevallen een beroep doen op het niet goed behartigen van zijn belangen. Het is in zo’n geval dus heel belangrijk om goed na te gaan wat wél en wat níet van de nieuwe zakenpartner verwacht mag worden. Zoek dat goed uit, voordat u als kredietnemer, zomaar meewerkt en schakel zo nodig deskundige adviseurs in die u helpen uw belangen veilig te stellen.

Naast dat de gehele kredietovereenkomst kan worden overgedragen, kan een bank ook kiezen voor het overdragen van (slechts) haar vordering op de kredietnemer. Ook bij de overname van een vordering uit hoofde van een aan u verstrekt krediet moet de bank haar zorgplicht naar u toe in acht nemen. De zorgplicht die op de bank rust, vloeit voort uit de rechtsverhouding die bestaat tussen de bank en u als kredietnemer. In de literatuur lopen de opvattingen uiteen of de zorgplicht bij het overdragen van die vordering over gaat op de overnemende partij of niet. De partij die slechts een vordering op u overneemt, is namelijk geen partij bij het contract dat u met de bank heeft gesloten en waaruit de zorgplicht voortvloeit. Dit is anders bij de overname van een kredietovereenkomst, want daarbij neemt de overnemende partij de gehele overeenkomst over, dus ook de zorgplicht die daaruit voortvloeit.

Een groot verschil met de overdracht van een kredietovereenkomst is dat voor de overdracht van een kredietvordering geen medewerking van u is vereist. Dit brengt met zich mee dat van de bank (zelf) wordt verwacht dat zij enig onderzoek doet naar de partij aan wie zij de vordering overdraagt. Ook wordt van de bank verwacht dat zij er zorg voor draagt dat de kredietnemer niet in een verslechterde positie terechtkomt door de overdracht van de vordering.

Terugkomend op de in de inleiding gestelde vraag: de zorgplicht van de bank dient ervoor te zorgen dat een kredietnemer niet in een verslechterde positie komt door de overname van een kredietovereenkomst of –vordering. De bank dient te onderzoeken of de partij die in de plaats van de bank contractspartij wordt dezelfde zorg in acht zal nemen om de belangen van de kredietnemer te waarborgen. Als een andere bank de overeenkomst of vordering overneemt, dan rust op deze bank uiteraard dezelfde zorgplicht.

Heeft u naar aanleiding van dit blog vragen of wilt u hier meer over weten? Neem dan contact op met Jan-Gerrit Meijerink.