WBTR en zorginstellingen

Zorginstellingen zijn er in alle vormen en maten. Ook de rechtsvorm van zorginstellingen verschilt. De WBTR (Wet bestuur en toezicht rechtspersonen) gaat gelden voor alle rechtsvormen met rechtspersoonlijkheid (dus niet voor de eenmanszaak, v.o.f., maatschap, etc.). Zorginstellingen die georganiseerd zijn in een stichting, vereniging, N.V., B.V. of coöperatie krijgen te maken met de WBTR. Maar, wat betekent de WBTR nu precies voor u als zorginstelling?

Zoals in het vorige blog over de WBTR beschreven staat, geeft de WBTR een wettelijke grondslag voor het instellen van een toezichthoudend orgaan en een monistisch bestuursmodel (een model waarbij bestuurders en toezichthouders onderdeel zijn van hetzelfde orgaan binnen de rechtspersoon).

Deze wijziging heeft echter nauwelijks effect op de huidige bestuurs- en toezichtstructuur van veel zorginstellingen. Op grond van de huidige wet- en regelgeving die geldt voor zorginstellingen (o.a. WTZi en Governancecode Zorg) is een zorginstelling die zorg verleent op grond van de Zorgverzekeringswet of de Wet Langdurige Zorg, al verplicht om een toezichthoudend orgaan in te stellen. De leden van dit orgaan mogen niet tegelijkertijd ook bestuurders zijn van de instelling.

Ondanks de komst van de grondslag voor een monistisch bestuursmodel, zal hiervan in de zorg niet veel gebruik worden gemaakt, omdat het niet overeenkomt met de huidige wet- en regelgeving die geldt voor veel zorginstellingen.  

Voor stichtingen bestaat momenteel nog geen wettelijke regeling over hoe te handelen in het geval van een tegenstrijdig belang. Hierover kunnen uiteraard wel afspraken worden vastgelegd in de statuten. Het ontbreken van een wettelijke regeling is echter een gemis omdat er steeds meer professionele organisaties zijn die kiezen voor de rechtsvorm van een stichting en er niet bij stilstaan om een tegenstrijdig belang regeling in de statuten op te nemen. Het ontbreken van een (wettelijke) tegenstrijdig belang regeling leidt tot onduidelijkheid met betrekking tot de vraag of bestuurders en toezichthouders met een tegenstrijdig belang op bepaalde punten kunnen meebeslissen. Een tegenstrijdig belang regeling zorgt voor duidelijkheid op dit punt en zorgt er daarnaast voor dat bestuurders en toezichthouders zich bij hun taakvervulling echt richten op het belang van de stichting.

De tegenstrijdig belang regeling uit de WBTR houdt in dat bestuurders en toezichthouders met een tegenstrijdig belang niet mogen deelnemen aan overleg en besluitvorming over het betreffende onderwerp. In het geval alle bestuurders een tegenstrijdig belang hebben, verschuift de beslissingsbevoegdheid naar de Raad van Toezicht. In de statuten kan een afwijkende tegenstrijdig belang regeling worden opgenomen.

De WBTR schrijft voor dat in de statuten een ontstentenis- en beletbepaling wordt opgenomen. Van ontstentenis is sprake als een bestuurder of toezichthouder aftreedt (bijvoorbeeld door ontslag of overlijden). Van belet is sprake als een bestuurder of toezichthouder tijdelijk niet in staat is zijn functie uit te oefenen (bijvoorbeeld door ziekte). 

Een regeling opnemen in de statuten voor ontstentenis of belet van het voltallige bestuur of Raad van Toezicht is verplicht. Niet verplicht, maar wel raadzaam, is een regeling voor het geval er sprake is van ontstentenis of belet van één of meer bestuurders en/of toezichthouders.

Een bestuurder of toezichthouder mag na invoering van de WBTR nog steeds meer dan één stem uitbrengen. Een regeling waarbij een bestuurder of toezichthouder echter méér stemmen mag uitbrengen dan de andere bestuurders of toezichthouders samen, is onder de WBTR niet meer toegestaan. Een dergelijke bepaling in de statuten is nog geldig tot vijf jaar na inwerkingtreding van de WBTR.

Tot slot introduceert de WBTR meer vrijheid om een bestuurder of toezichthouder te ontslaan. Voor meer informatie over dit onderwerp verwijs ik naar dit blog.

Komen uw statuten niet overeen met de vereisten die de WBTR of overige wet- en regelgeving (zoals de Wtza of de Governance Code Zorg) stellen? Dan is het advies om uw statuten te laten wijzigen. Dit hoeft niet vóór 1 juli 2021. De WBTR bepaalt dat de wijzigingen meegenomen moeten worden bij de eerstvolgende statutenwijziging van uw zorginstelling. Wilt u uw statuten laten beoordelen of deze voldoen aan de wetswijzigingen of overige wet- en regelgeving, neem dan gerust contact op.