De wettelijk vertegenwoordiger in de zorg

Op het moment dat een cliënt (of patiënt) niet meer zelf kan beslissen over de zorg die nodig is, moet een vertegenwoordiger dit voor diegene doen. Veel zorginstellingen krijgen op den duur te maken met de wettelijk vertegenwoordiger van hun cliënt.

De wettelijk vertegenwoordiger van de cliënt treedt op namens de cliënt, heeft recht op informatie en neemt beslissingen over de zorg. Soms ontstaat er onduidelijkheid over wie de vertegenwoordiger is en welke bevoegdheden deze nu precies heeft.

De wettelijk vertegenwoordiger is niet hetzelfde als de eerste contactpersoon die door de cliënt aangewezen wordt om als aanspreekpunt te dienen voor (vaak) de rest van de familie. Een wettelijk vertegenwoordiger moet beslissingen nemen voor de cliënt als deze wilsonbekwaam is. De eerste contactpersoon heeft deze bevoegdheid niet. Nog een verschil is dat de wettelijk vertegenwoordiger recht heeft op die informatie die nodig is om als goed vertegenwoordiger voor de cliënt op te treden. Soms kan dit zelfs zover gaan dat de wettelijk vertegenwoordiger inzage krijgt in het medisch dossier van de cliënt. Een eerste contactpersoon mag alleen informatie ontvangen als de cliënt hier toestemming voor heeft gegeven.

De wet (Wet op de geneeskundige behandelingsovereenkomst) bepaalt wie, en in welke rangorde, als vertegenwoordiger van een cliënt mogen optreden. Het gaat om:

• Een curator of mentor; iemand kan pas curator of mentor van een cliënt worden nadat de kantonrechter dit heeft bepaald.
• Een schriftelijke gemachtigde; op het moment dat een cliënt nog wilsbekwaam is, kan de cliënt door middel van een schriftelijk verklaring iemand machtigen om namens hem op te treden.
• Een echtgenoot, geregistreerde partner of levensgezel
• Een ouder, kind, broer, zus, grootouder of kleinkind

Van een wettelijk vertegenwoordiger in de zorg wordt verwacht dat hij handelt als een ‘goed vertegenwoordiger’. De rechtspraak heeft invulling gegeven aan dit begrip. Duidelijk is dat het maken van misbruik van de bankrekening van een cliënt of het baseren van beslissingen voor de cliënt op eigen overtuigingen, niet voldoet aan het vereiste van het zijn van een goed vertegenwoordiger. Een vertegenwoordiger moet zich laten leiden door hetgeen in het belang van de cliënt is.

Uitgangspunt is dat de wettelijk vertegenwoordiger de beslissingen neemt voor de cliënt en dus ook bepaalt welke zorg aan een cliënt moet worden verleend. Als de beslissingen van de vertegenwoordiger in strijd komen met een goede zorg voor de cliënt, hoeft een hulpverlener onder bepaalde omstandigheden de beslissing van de wettelijk vertegenwoordiger niet op te volgen.

Als een wettelijk vertegenwoordiger structureel zijn taak niet nakomt en dit leidt tot een onwerkbare of onveilige situatie, dan kan de hulpverlener zelf naar de kantonrechter stappen om deze te laten ontslaan.

Het komt af en toe voor dat de familie van de cliënt ruzie maakt over de zorg en/of behandeling die hun dierbare zou moeten krijgen. Het ontbreken van een wettelijk vertegenwoordiger kan in een dergelijk geval ook onwerkbaar zijn.

Als de familie van een cliënt of diens naasten onenigheid hebben, dan mag de hulpverlener afgaan op het oordeel van diegene die, in de ogen van de hulpverlener, de belangen van de cliënt het beste behartigt. Een hulpverlener kan er in een dergelijke situatie ook voor kiezen om de kantonrechter te vragen een wettelijk vertegenwoordiger te benoemen van een professionele organisatie.

Heeft u naar aanleiding van deze blog vragen? Neem dan gerust contact op met Kristien Croezen.