De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen (de Wmcz)

De medezeggenschap van cliënten bij zorginstellingen is voor zowel de cliënten als voor de instellingen belangrijk. Cliënten kunnen hierdoor de besluitvorming van zorginstellingen beïnvloeden. Tegelijkertijd zorgt de medezeggenschap ervoor dat de zorginstelling op de hoogte is van de wensen en behoeften van cliënten zodat het kan werken aan de optimale zorg. De Wet Medezeggenschap cliënten zorginstellingen (Wmcz) regelt deze medezeggenschap. Onlangs is er een wijziging van de Wmcz aangenomen (Wmcz 2018). Deze wetswijziging moet zorgen voor meer ruimte voor maatwerk en een sterkere positie van de cliëntenraad. In dit blog leest u over de reikwijdte van de Wmcz 2018 en welke gevolgen deze wetswijziging met zich meebrengt voor zorginstellingen.

De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 gaat gelden voor alle zorgaanbieders, behalve als het gaat om zorg die verleend wordt op basis van de Wet maatschappelijke ondersteuning. De reikwijdte van de Wmcz 2018 wordt dus breder. De Wmcz 2018 sluit aan bij de Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg (Wkkgz). De Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 is daardoor van toepassing op ieder organisatorisch verband van natuurlijke personen die bedrijfsmatig zorg verlenen of doen verlenen, alsmede op een natuurlijk persoon die bedrijfsmatig zorg doet verlenen.

Cliëntenraad instellen volgens Wmcz 2018
De Wmcz wijzigt de verplichtingen rondom het instellen van een cliëntenraad. Instellingen die langdurige zorg verlenen door meer dan tien personen (niet fte’s!), zijn verplicht tot het instellen van een cliëntenraad. Instellingen die ambulante zorg verlenen (dus buiten de muren van de instelling zelf) moeten een cliëntenraad instellen als zij door meer dan 25 personen zorg verlenen. Is er geen wettelijke verplichting tot het instellen van een cliëntenraad, dan kan een instelling dit ook vrijwillig doen.

Grotere instellingen, waar cliënten in de regel langer dan een half jaar verblijven of die bij cliënten thuis zorg laten verlenen, moeten meerdere cliëntenraden instellen als een representatieve vertegenwoordiging van cliënten of hun vertegenwoordigers (bijvoorbeeld mantelzorgers of familieleden) daarom verzoeken. Op deze manier kunnen de belangen van cliënten in het geval van langdurige zorg beter beschermd worden. Het zijn vaak kwetsbare cliënten die erg afhankelijk zijn van de zorgverlening. Daarnaast kunnen de belangen van dergelijke cliënten sterk uiteenlopen. Met meerdere cliëntenraden kan meer maatwerk worden geboden.

Meer rechten en bevoegdheden van de cliëntenraad
De cliëntenraad heeft onder de huidige Wmcz de bevoegdheid om de zorgaanbieder te adviseren over besluiten. Ten aanzien van een aantal besluiten heeft de cliëntenraad een verzwaard adviesrecht. Dit houdt in dat de instelling alleen van het advies van de cliëntenraad mag afwijken als na een afweging van de betrokken belangen blijkt dat de instelling in redelijkheid tot het besluit heeft kunnen komen. Om de positie van de cliënten te versterken wordt in de Wmcz 2018 het verzwaard adviesrecht voor een groot gedeelte vervangen door een instemmingsrecht. Het instemmingsrecht gaat gelden voor besluiten die van groot belang zijn voor de positie van cliënten (bijvoorbeeld over de inhoud van de medezeggenschapsregeling of over het beleid ter zake veiligheid en hygiëne). Een instelling mag onder de Wmcz 2018 pas een besluit nemen over dergelijke zaken als de cliëntenraad hiermee ingestemd heeft.

Voor veel zorginstellingen brengt de Wet medezeggenschap cliënten zorginstellingen 2018 grote veranderingen met zich mee. Zo kan een zorginstelling die eerst niet onder de Wmcz viel vanaf 2020 wel onder de reikwijdte van de Wet vallen. Daarnaast krijgt de cliëntenraad uitgebreidere bevoegdheden en rechten.

De Wmcz treedt in werking op 1 juli 2020. Uiterlijk 1 januari 2021 moeten de instelling en de cliëntenraad een medezeggenschapsregeling hebben opgesteld.

Wilt u meer weten over de gevolgen van de Wmcz 2018 voor uw zorginstelling of hoe u zich hier het beste op kan voorbereiden? Neem dan contact op met Hillie Lunter of Kristien Croezen.