Bewijslast, sta sterk en kom met concreet bewijs

Om in een rechtszaak te krijgen wat je eist, is het hebben van voldoende bewijs cruciaal. Het uitgangspunt is namelijk: wie eist, die bewijst. Of om het juridisch te zeggen: een partij die zich op een rechtsgevolg beroept, draagt de bewijslast van de feiten en rechten die zij moet stellen om het beoogde rechtsgevolg te doen intreden. Maar waar moet u op letten bij het aanleveren van bewijs? Wij leggen het u graag uit.

De partijen in een procedure bepalen de omvang van het civiele geding. In het geding staat de vraag centraal of de aangevoerde feiten kunnen leiden tot een toewijzing van het gevorderde. Is dat niet het geval, dan zal een afwijzing van het gevorderde volgen. Van de rechter wordt verwacht dat hij zich lijdelijk opstelt. Dit houdt in dat de rechter zich op bepaalde gebieden terughoudend opstelt. Het is bijvoorbeeld niet aan de rechter om de feiten aan te vullen en ook mag de rechter niet meer of anders toewijzen dan wat wordt gevorderd.

Wie denkt dat een rechter door die lijdelijkheid weinig kan, die komt bedrogen uit. Met name tijdens een zitting kunnen rechters veel doen, denk bijvoorbeeld aan het stellen van vragen over de gang van zaken, of over de houdbaarheid van juridische standpunten. Ook moet een rechter het recht goed toepassen en hij moet uit zichzelf zelfs de rechtsgronden aanvullen. Na de zitting is het uiteindelijk aan de rechter om te beslissen. Daarbij heeft een rechter veel vrijheid om te kiezen hoe hij bepaalde bewijsmiddelen waardeert, om zo te bepalen of het gevorderde wel of niet wordt toegewezen.

Tijdens een rechtszaak worden een aantal stappen doorlopen die van belang zijn om tot een vaststelling te komen van de feiten. Die stappen zijn van groot belang, want op basis van wat de rechter vaststelt wordt uiteindelijk op het gevorderde beslist. Voor de betrokkenen bij een procedure is het daarom belangrijk dat zij weten op welke manier de rechter naar hun standpunten kijkt en hoe de rechter vervolgens tot zijn oordeel komt. We zullen de stappen in het kort bespreken.

Stellen
De eisende partij moet voldoende feiten en omstandigheden noemen om daarmee aan de rechter duidelijk te maken dat het door hem gevorderde moet worden toegewezen. Concreet betekent dit dat niet alleen benoemd moet worden waarom een vordering moet worden toegewezen, maar ook dat alle feitelijke elementen moeten worden benoemd en toegelicht die uit de wet volgen. Daarnaast moeten de desbetreffende stellingen in voldoende mate worden geconcretiseerd. Dat laatste kan bijvoorbeeld door bewijsstukken mee te sturen, denk bijvoorbeeld aan een contract, of aan e-mails of aan foto’s.

Betwisten
Hierna is het is aan de tegenpartij om de door de eisende partij gestelde feiten te betwisten. Indien dit niet gebeurt en er geen verweer komt, dan is de rechter doorgaans snel klaar en zal de rechter in veel gevallen tot toewijzing van het door de eisende partij gevorderde komen. Wanneer de gestelde feiten wel worden betwist, dan zal de rechter de stellingen van de eisende en de gedaagde partij nader onderzoeken. Een belangrijk onderdeel daarvan is dat de rechter gaat toetsen hoe sterk de gestelde feiten zijn en of die feiten (voldoende) worden bewezen.

Bewijsaanbod
Bewijs is alleen nog nodig ten aanzien van betwiste feiten. Daarnaast is bewijs alleen zinvol als het gaat om relevante feiten (feiten die tot een beslissing van de zaak kunnen leiden) en tot slot dient het aanbod voldoende duidelijk en concreet te zijn. Normaal gesproken word je in de gelegenheid gesteld je bewijs te leveren. Belangrijk daarbij is wel dat je tijdig en voldoende concreet noemt wat je wilt bewijzen, hoe je dat wilt doen en hoe dit van belang is voor het nemen van een beslissing op de ingestelde vordering. Doe je dat niet, of te laat, dan kan een rechter dit bewijsaanbod links laten liggen. Daarnaast kan de rechter zelf een bewijsopdracht geven aan een partij.

Bewijsopdracht
De bewijsopdracht dient zo feitelijk mogelijk te worden geformuleerd. Daarnaast is het belangrijk dat er zo min mogelijk juridische kwalificaties/normatieve begrippen worden opgenomen. Wanneer dit niet gebeurt, is het zeer de vraag of er wel voldoende concreet is geformuleerd. Indien dit niet is gebeurd, dan sneuvelt de stelling en wordt er al snel geoordeeld dat er ‘’onvoldoende gesteld of onderbouwd’’ is.

Bewijswaardering
Bij de bewijswaardering komt de rechter een grote beoordelingsvrijheid toe, al moet de rechter zijn oordeel wel begrijpelijk motiveren. In veel gevallen is dat subjectief, al kent de wet een aantal dwingende voorschriften. Al met al kan de rechter op grond van alle omstandigheden van het geval oordelen welk bewijs hij voldoende geloofwaardig acht als basis voor de feitenvaststelling, of welk tegenbewijs hij voldoende acht om stellingen juist niet overtuigend genoeg te vinden om te dienen als basis voor de feitenvaststelling en als basis voor het eindoordeel in zijn vonnis.

U heeft kunnen lezen dat het wel of niet hebben van bewijsmiddelen erg belangrijk is voor de uitkomst van een procedure. Het is van groot belang dat u voldoende concreet duidelijk maakt wat u eist en waarom dat aan u toekomt. Bij het voeren van verweer is het belangrijk dat u gemotiveerd betwist wat de eisende partij zegt en daarbij liefst met tegenbewijs komt. Daarnaast is het belangrijk dat u het door u te leveren bewijs en de wijze waarop u dat bewijs wilt leveren tijdig onder de aandacht van de rechter brengt, daar u anders het risico loopt dat dit niet meer wordt meegenomen in zijn oordeel. Verder is toegelicht dat de rechter een relatief grote beoordelingsvrijheid toekomt ten aanzien van de waarde die aan bewijsmiddelen wordt toegekend.

Het is verstandig om een advocaat/jurist in te schakelen als u een procedure wilt starten zodat u weet of u sterk staat, of dat er wellicht eerst meer bewijs verzameld moet worden. Ook als er een procedure gestart is tegen u, is het belangrijk dat u een advocaat of jurist inschakelt zodat uw verweer duidelijk en goed gemotiveerd aan de rechter gepresenteerd wordt.

Heeft u een vraag naar aanleiding van deze blog of heeft u een civiele zaak waar u juridische ondersteuning bij nodig heeft, neem dan contact op met Jan-Gerrit Meijerink.