Auteursrecht in een notendop

  • event14-03-2023
  • schedule08:00
  • timer4 minuten

In deze blog van onze IE-recht specialist Gerrit Schaak, leest u meer over het auteursrecht. Het auteursrecht is onderdeel van het Intellectueel Eigendomsrecht (IE-recht).  

Kort samengevat geeft het auteursrecht de maker van een creatie het exclusieve recht om deze creatie openbaar te maken en/of te verveelvoudigen.

Een auteursrecht ontstaat automatisch en de drempel voor het ontstaan van een recht is bovendien niet heel hoog. Men realiseert zich daarom vaak niet dat op een bepaalde creatie een recht rust, met als gevolg dat er (onbedoeld) inbreuk wordt gemaakt op andermans auteursrechten of dat men nalaat een eigen auteursrecht ten opzichte van anderen te handhaven.

Auteursrechtelijk beschermd werk

De auteursrechtelijke bescherming ziet op de geestelijke creatie die in het werk belichaamd is. De drempel om voor een ‘werk’ in aanmerking te komen, is zoals gezegd betrekkelijk laag. Een creatie moet een ‘eigen en oorspronkelijk karakter’ hebben en het ‘persoonlijk stempel’ van de maker dragen.

Het werk moet in die zin oorspronkelijk zijn, dat het niet ontleend mag zijn aan een ander werk. Verder moet de creatie het resultaat zijn van de eigen, creatieve keuzes van de maker.

Een werk kan vervolgens van alles zijn: een boek, een muziekcompositie, schilderijen, een website, software, foto’s, etc. Met betrekking tot verschillende aspecten van een bepaald werk kunnen ook verschillende auteursrechten ontstaan.

Bij het ontwerpen van een website kan bijvoorbeeld een auteursrecht ontstaan op de lay-out, het ontwerp en design van de website, de afbeeldingen en teksten op de website, maar ook op de onderliggende broncode.

Auteursrechten kunnen vervolgens aan verschillende makers toekomen. Het is daarom ook van belang wie als auteursrechthebbende – dat wil zeggen diegene aan wie het auteursrecht toekomt – kan worden aangemerkt.  

Rechthebbende auteursrecht

Zoals aangegeven komt het auteursrecht in beginsel toe aan de maker van een bepaalde creatie. Daarin moet onderscheid worden gemaakt tussen diegene die de creatieve keuzes heeft gemaakt en zijn persoonlijk stempel op het werk heeft gedrukt en diegene die feitelijk het werk vervaardigt.  

Als een werk wordt gemaakt naar het ontwerp van een ander en onder zijn of haar toezicht en leiding tot stand wordt gebracht, dan zal die persoon als maker van het werk worden aangemerkt en niet die personen die de feitelijke arbeid verrichten (artikel 6 Auteurswet). Het ontwerp van een woning draagt het persoonlijk stempel van de architect en niet van de aannemer die de woning feitelijk bouwt.

Op de hoofdregel dat de maker ook de auteursrechthebbende is, bestaat een aantal uitzonderingen, in die zin dat de Auteurswet in sommige gevallen uitgaat van fictieve makers.

Als een werk door een werknemer wordt gecreëerd, in de uitvoering van de aan hem opgedragen werkzaamheden, dan komt het auteursrecht bijvoorbeeld in beginsel toe aan de werkgever (artikel 7 Auteurswet).

Enkel aan de (fictieve) maker komt het recht toe om het werk openbaar te maken en/of te verveelvoudigen.

Als door verschillende partijen creatieve keuzes worden gemaakt en werkzaamheden worden verricht aan bijvoorbeeld een website en die werkzaamheden afzonderlijke werken (afbeeldingen, teksten, lay-out etc.) opleveren, dan komt aan verschillende partijen dus een recht toe met betrekking tot dezelfde website. In dat soort gevallen is het verstandig om (vooraf) duidelijke afspraken te maken over aan wie de auteursrechten zullen toekomen.

Auteursrecht, overdracht en licentie

Het auteursrecht verleent kort gezegd het recht aan de auteursrechthebbende om het werk openbaar te maken en/of te verveelvoudigen. Verder komen aan hem enkele persoonlijkheidsrechten toe, waaronder het recht op naamsvermelding.

Een auteursrecht kan door de auteursrechthebbende worden overgedragen aan een derde. Ook kan de auteursrechthebbende aan een derde toestemming verlenen om het werk openbaar te maken en/of te verveelvoudigen (licentie). In beginsel blijft het recht zelf daarmee aan de auteursrechthebbende toekomen.

Handhaving auteursrecht

Als blijkt dat een derde inbreuk maakt op auteursrechten, dan kan de auteursrechthebbende tegen de inbreukmaker handhavend optreden. In dat verband kan allereerst vergoeding van de geleden schade worden gevorderd. Die geleden schade kan bestaan uit afdracht van de winst die de inbreukmaker heeft genoten als gevolg van de inbreuk. De hoogte van de schadevergoeding kan door de rechter worden geschat.

Verder kan het de inbreukmaker worden verboden om nog langer of in de toekomst inbreuk te maken, al dan niet op straffe van een dwangsom.

Kenmerkend aan handhaving van IE-rechten is dat de inbreukmaker kan worden veroordeeld tot vergoeding van de daadwerkelijk gemaakte juridische (proces)kosten, een en ander voor zover redelijk en evenredig.

Conclusie

Al met al is het gelet op het voorgaande raadzaam om alert te zijn op het bestaan van auteursrechten, van uzelf en van eventuele derden. Om te voorkomen dat achteraf discussie ontstaat over de vraag aan wie auteursrechten met betrekking tot een bepaald werk toekomen, is het verstandig om daar op voorhand duidelijke afspraken over te maken.

Heeft een derde inbreuk gemaakt op uw auteursrechten of meent een derde dat u op zijn of haar auteursrechten inbreuk heeft gemaakt? Heeft u advies en/of hulp nodig bij het vastleggen van duidelijke afspraken of het beoordelen van (licentie)overeenkomsten, bijvoorbeeld in het kader van samenwerking met derde partijen of overdracht van uw auteursrechten? Neemt u dan gerust contact op met onze advocaat IE-recht Gerrit Schaak.  

Neem contact op

Klik hier voor het het privacybeleid van Yspeert advocaten n.v.